Х. Ч. Буриев савзавот экинлари селекцияси ва уруечилиги



Download 0,95 Mb.
bet123/124
Sana31.03.2022
Hajmi0,95 Mb.
#520956
TuriЛекция
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   124
Bog'liq
Сабзавот экинлари селекцияси ва уруғчилиги

Редиска уруFчилиги. Редиска уругаари етиштиришда бу экинни кайта экиб ва кайта экмасдан туриб устириш усуллари кулланилади. УруFчилик ишлари учун кайта эк иш усули билан етиштирилган ва усиб турган ерида нав назоратидан утган элита ёки биринчи нав уругаари ишлатилади.
Экинни кайта экиб уруF етиштиришда купинча очик ерга бакорда уруF экилади-да, илдизмевалари етилганидан кейин уларни танлаб олиб, бошка жойга кучириб экилади. Гоко уруFни очик ерга кузда экиб, илдизмевалар ноябр ойининг биринчи 10 кунлиги ичида йигиштириб олинади-да, уларни кишда саклаб куйиб, бакорда яна очик ерларга экилади (эрта пишар навларнинг уруFлари кузда илдизмевалар йигиштириб олинадиган махалдан 30-35 кун, кечпишар навларнинг уругаари эса, 50-55 кун илгари экилади).
Кайта устириш учун экинни эрта бакорда экишда уругаар мумкин Кадар барвакт - феврал ойининг охирлари - марта ойининг бошларида (далага чикиш учун биринчи имкон тугилиши билан) очик, ерларга экилади. Уругаик усимликлар нечогаик барвакт экиладиган булса, уруF косилдорлиги шунча юкори булади, чунки усимликларнинг гуллаши ва уруF тугиши учун ёзги юкори кароратлардан кура бакорги уртача кароратлар купрок кулай булади.
Уругаик эрта бакорда экилганида уни парваришлаб бориш технологияси овкатга ишлатиладиган редиска етиштиришда кулланиладиган технология билан умуман бир хил. Биринчи чин барг чикиши билан экин каторларида ягоналаш ишларини утказиш ва кейин экинга озика бериш тавсия этилади. Бунда гектарига 200 кг хисобидан суперфосфат ёки 100 кг хисобидан аммофос, 150 кг хдсобидан аммиакли селитра ва 50 кг хисобидан халийли уFит солинади.
Илдизмевалар ялпи техник етуклик даврига етганида экин апробациядан утказилади-да, кейин илдизмеваларнинг товар буладиганлари ва шакли билан ранг-туси жихатидан навга хос булганлари ажратилади. Ажратиб олинган илдизмеваларнинг марказий баргларидан 1-2 таси колдирилиб, бошкалари кесиб ташланади. Бажарилган шу иш юзасидан акт тузилади, уругаикларни бахорда танлаш туFрисидаги бу актда устирилаётган нав орасида аралашмалар йук килингани курсатиб куйилади. Дастлабки икки йигимдан олинган энг кимматли илдизмеваларгина уругаикка колдирилади. Элита учун уругаик илдизмевалар факдт биринчи йигимда олинади.
Уругаик илдизмевалар йигиб олинган кунининг узида экиладиган булса, яхширок тутиб олади ва уруF хосилдорлиги хам юкорирок булади.
Илдизмевалар кейинрок экиладиган булса, уларни тешиб-тешиб куйилади полиэтилен копларга солиб, салкин омборхонада саклаш керак. Бундай шароитларда илдизмевалар купи билан 6-7 кун сакланади.
Уругаик редиска илдизмевалари экиладиган участка олдиндан танланиб, тайёрлаб куйилади. Бунинг учун Тупроги енгил булиб, 2-3 йилдан бери карамдошларга мансуб экинлар экиб келинган участка танланади. Уни куздан бошлаб тайёрлаб борилади. Кузги шулгор махалида ерга 20-30 т/га дан чириган гунг солинади. Бундай гунг булмаса, ернинг хар гектарига 300­400 кг дан суперфосфат ва 60-100 кг дан халий хлорид берилади. Бахорда экиш олдидан гектарига 100-150 кг дан суперфосфат ёки 50-70 кг дан аммиакли селитра солинади. Сунгра майдон бороналанади.
Уругаик редискани трактор окучниги билан экиш учун эгатлар олинади. Уругаикни эгатларга хово булут булиб турган махалда, шунда хам нам кутарилиб чикадиган чизик дамида турадиган килиб эгатларга эккан маъкул. Бунда уни Тупрок, билан зич бостириб куйилади. Экиш схемаси 70 х 20 см
булганида уругаар росили хаммадан куп булиб чикади.
Экилган уруглик редиска тутиб олиб, ер усти кисми усишга бошлаганидан кейин катор оралари культивация килиниб, уларга биринчи озука берилади. Кейин экинга хар сафар сув берилганидан сунг суFориш эгатлари культивация килиб борилади. Экин шоналаши олдидан иккинчи марта озиклантирилади. Бунда ерга 70-100 кг/га дан аммофос ва 50-70 кг/га дан халийли у гит солинади.
Гуллаши олдидан уруглик редиска уток килиниб, катор оралари сунги марта юмшатилади ва суFориш эгатлари олинади. Шу билан бир вактда уруглик экиннинг нави текшириб чикилади-да, текшириш натижалари тегишли акт билан расмийлаштирилади.
Экин киЙFOC гуллайдиган, уругаари шаклланиб, тулишиб борадиган даврларда уни тез-тез сугориб турилади. Шунда ёзги хораратларнинг тапти кдйгиб, хавонинг нисбий намлиги ортади, бу эса, усимликларнинг яхши уругааниши ва йирикрок уругаар тугишига ёрдам беради.
Редиска уруFлари мум пишиклиги даврига кириб келаётган махалда Худди турп уруFлари сингари йиппнтириб олинади. Редиска кузокдари чатнаб, ёрилмайди, шунга кура йигим бир сидра утказилади.
Уруглик редискани бир мунча эрта муддатларда экиб олиш учун хорижий мамлакатларда уларни пленхали кишки ёки бахорги иссикхоналарда устирилади. Бу усулни бизнинг мамлакатимизда Хам бемалол кулланиш мумкин.
Уруглик редискани ёгшк ерда устириш максадида ерга солиш учун икки кисм чиринди ва бир кисм чим Тупрокдан иборат булган ва хар тоннасига 2,5 кг суперфосфат билан 3 кг дан халийли уштлар Кушилган алохида Тупрок тайёрланади. Эртанги редиска уругаари ёпик ерларга илдизмеваларини очик ерга экиш мулжалланадиган махалдан 30-35 кун, кеч пишар редиска уруглари эса 50-55 кун илгари экилади.
Илдизмевалар оликданиш майдони 5 x 5 , 5 x 6 , 6x6 см, кунлик харорат 18-20°С буладиган шароитларда устириб борилади. Ёппасига товар етуклиги даврига кирганида апробация утказилади. Баргларининг шакли, илдизмеваларининг тузилиши, шакли ва ранг-туси жихатидан навга хос булган, биринчи ва иккинчи йипьмдан олинган камида 2-3 см катталикдаги илдизмевалар уруFликка ажратилади. Илдизмеваларни сулиб колишдан саклаш учун уларни лой билан мол гунгини аралаштириб, суюк бутана холига келгунича суюлтирилган коришмага ботириб олинади. Сунгра уларни яшчикларга жойлаб, кум билан аралаштирилади ва ерга экиладиган махалгача 1-2 оС хароратда сакланади. Бир гектар ерга экиш учун 55-70 минг дона илдизмева ажратиб куйилади.
Ёругаик етишмайдиган ёпик ер шароитларида етиштириладиган редиска навларининг уруFлари иссикхоналарда етиштирилади. Киш пайтида уругаик илдизмевалар иситиладиган иссикхоналарда устириб борилади, кейин эса уруFини олиш учун уларни кучириб, эрта бахорда гшенхали иссикхоналарга экилади.
Редискани кайта экмасдан туриб ypyF етиштириш усули ypyF ишлаб чикаришга буладиган мехнат ва маблаг сарфини анча камайтиришга имкон беради. Бу усул кулланилгаиида уругаарни эрта бахорда мумкин кадар барвакт экиб олинади. Экин катор ораларини 70 ёки 90 см килиб устириб борилади. Усимликларни илдизмевалар техник етукликка кира бошлайдиган давргача устириб бориш технологияси кайта экиш усулида уругаик етиштириш технологияси билан тахминан бир хил. Лекин уругаарни экиш нормаси бир мунча камайтирилади ва гектарига 3-4 кг ни ташкил этади.
Илдизмевалар киЙFOC шаклланиб борадиган даврда нав тозалаш ишлари билан биргаликда апробация утказилади ва кейин экин ягана килинади. Усимликларнинг илдизмеваси деярли ярмига кахар навлаб очилади ва илдизмевасининг юкори кисмига караб рангги, майда-йириклиги хамда шакли жихатидан туFри келмайдиганлари яроксизга чикарилади. Илдизмева тугмасдан гулпоя чикарган ва ривожланмай лолган усимликлар хам олиб ташланади. Биринчи яганадан кейин латорнинг хар бир погон метрида камида 5-7 туп усимлик колдирилади. Бу иш бажарилганидан кейин нав
тозалаш утказилгани TyFpucuga акт тузилади.
Биринчи нав тозалаш ишидан хейин катор оралари культивация килиниб, экин озиклантирилади, бунда ерга гектарига 70-80 кг дан аммофос ва 100-120 кг дан амиакли селитра солинади ва экинга сув берилади. Кейин уругаик усимликларга худди кайта экиб ypyF етиштириш мах;алидагидек парвариш к;илиб борилади.
Экин гулга кириши олдидан нави текшириб чикилади ва етиштирштаётган навдан кескин фарк; киладиган, касалликлар билан зарарланган хамма усимликлар олиб ташланади. Йитим олдидан десикация утказилади.
Усимликлар калинлиги катта - гектарика 90-100 минг Туп булса, улар куп шоклаб кетмайди ва уругаари анча бир текис етилиб боради. Шу нарса уругаарни кайта экиб устирилаётган экинлардагига Караганда бир-икки хафта илгари тутридан-тугри комбайнлар билан йиаиштириб олишга имкон беради.
Редиска уругаарига йитимдан кейин бериладиган ишлов, улар кандай усул билан етиштирилганидан катъий назар, тури уругаари хусусида бажариладиган ишлар билан бир хил.
Редиска уруFлaри хосилдорлиги экинни кайта экиб ypyF етиштиришда гектарига уртача 0,8-1,0 т ва кайта экмасдан туриб ypyF етиштиришда 1,0­1,2т.

Download 0,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   124




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish