H. A. Jamolxonov

 
125-§. O’z  qatlam
  -  o’zbek  tili  leksikasining  umumturkiy  so’zlar va sof o’zbek 
so’zlaridan iborat qismlari. 
1.U m u m t u r k i y   s o’ z l a r o’zbek tili leksikasining eng qadimgi luQaviy 
biriklaridir.  Ularning  aksariyati  hozirgi  qozoq,  qirg’iz,  turkman,  ozarbayjon  tillarida 
ham saqlangan. Qiyos qiling:
 bosh
 (o’zb.) – 
bas
 (qoz.qoraq.) – bash (qirg’.,turkm.); 
til
 
(o’zb.,qoz.,qirg’.)  – 
dil
  (turkm.,ozarb.,gagauz.); 
tog’
  (o’zb.)  – 
too
  (qirg’.)  – 
tav,  tau
 
(qoraq,qoz.) – 
dag’
 (turkm., ozarb.) kabi. 
O’zbek tili leksikasidagi umumturkiy so’zlarning o’ziga xos fonetik va semantik 
belgilari bor. 
Fonetik  belgilari:
  a)  so’zlarning  ko’pchiligi  bir  yoki  ikki  bo’g’inlidir.  Bir 
bo’g’inli  so’zlar: 
qo’l,  ko’z,  bosh,  tosh,  bir,  uch;
  ikki  bo’’ginli  so’zlar: 
ikki,  olti, 
oltin,yetti,  ota,  ona
  va  b.lar.  Uch  bo’g’inli  so’zlar  juda  kam: 
qo’rg’oshin,  qumursqa, 
yigirma 
kabi;  b) so’z yoki bo’Qin boshida undosh tovushlar qatorlashib kelmaydi;   d) 
so’z  oxirida  undosh  tovushlar  yonma-yon  qo’llanishi  mumkin,  ammo  bu  hodisa  juda 
kam uchraydi: 
ort, ost, ust, to’rt, qirq
 kabi; e) ikki bo’g’inli so’zlarning birinchi bo’g’ini 
to’la ochiq (