H. A. Jamolxonov

Tayanch tushunchalar
 
 
Sinonimiya  –
  leksemalarning  bir  xil  ma’no  anglatishiga  ko’ra 
guruhlanishi. 
Sinonimik  qator
  (sinonimik  uya)  –  bir  ma’no  anglatishiga  ko’ra 
guruhlangan sinonim so’zlar yig’indisi.  
Dominanta
 – sinonimik qatordagi betaraf ma’noli so’z. 
Ma’no sinonimlari
 – bir umumiy ma’noga ega bo’lsa-da, ma’no qirralari 
bilan farqlanuvchi sinonimlar. 
Uslubiy  sinonimlar
  –  leksik  ma’nolari  ijobiy  yoki  salbiy  munosabat 
ifodalovchi semalar bilan qoplangan sinonimlar. 
Nutqiy  sinonimlar
  –  nutqning  u  yoki  bu  turiga  xoslanganligi  bilan 
farqlanadigan sinonimlar.  
 
Leksik antonimiya 
 
Adabiyotlar
: 
4[74],11[35-41],26[47-55],27[120-126],32[73-74],73[56-
58],113[5-17] 
 
106-§.Leksik antonimiya
 leksemalarning bir-biriga zid ma’no anglatishi asosida 
guruhlanishidir:
 oq
 va 
qora, qalin
 va 
yupqa
 kabi.  
Antonimiya hodisasi, asosan, bir so’z turkumi leksemalari doirasida yuz beradi.
111
   
Sifatlarda
:  a) hajm  belgisiga ko’ra: 
katta
  va 
kichik, baland
 va 
past
;                     b) 
harorat  belgisiga  ko’ra: 
issiq 
va
  sovuq;  d
)  yosh  belgisiga  ko’ra: 
yosh
  va 
qari;
        e) 
xarakter-xususiyat belgisiga ko’ra: 
saxiy
 va 
xasis, botir
 va 
qo’rqoq, aqlli
 va 
ahmoq
; f) 
shakl belgisiga ko’ra: 
to’g’ri
  va 
egri
;  g)  maza-ta’m  belgisiga  ko’ra: 
achchiq
  va 
shirin
 
kabi.