H. A. Jamolxonov



Download 2,28 Mb.
Pdf ko'rish
bet113/395
Sana01.01.2022
Hajmi2,28 Mb.
#299352
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   395
Bog'liq
Hozirgi o`zbek adabiy tili jamolxonov

4. Nazalizatsiya 
– so’z tarkibidagi burun sonantlari ta’sirida shu sonantlar yonida 
qo’llangan  unlining  rezonator  ton  bilan  aytilishi:
  non,  nok,  men,  meng
  kabi.  Bunday 
hollarda ham fonemaning kombinator ottenkasi (unlining ko’rinishi) paydo bo’ladi.
  
II. Pozitsion omillar 
ta’sirida sodir bo’ladigan hodisalar:
 
1. Reduksiya
  - unli fonemaning  urg’usiz bo’g’inda kuchsizlanishi: 
bilan- b:lәn, 
biroq- b:r q
 kabi. Bunda "i" unlisining kuchsizlangan, qisqa (bilinar-bilinmas) talaffuz 
etiladigan pozitsion ottenkasi yuzaga keladi; 
2.  So’z  oxiridagi  ochiq  bo’g’inda  tor  unlilarning  biroz  kengayishi

bordi>borde 
kabi.  Bunda  ham  tor  "i"  unlisining  biroz  kengaygan  pozitsion  ottenkasi 
yuzaga keladi; 
3.  Jarangli
  "b"  va  "d"  undoshlarining  so’z  oxirida  jarangsizlanishi:
 
maktab>maktap
 (b>p), 
savod>savot
 (d>t) kabi. Bunday holat jarangli              j,j(dj),z 
undoshlarida  ham  uchraydi: 
massaj>massash
  (j>sh), 
dilxiroj>dilxiroch
  (j>ch), 
sakkiz>sakkis
  (z>s)    kabi.  Yuqoridagi  barcha  holatlarda                                          b,d,j,j(dj),z 
fonemalarining  jarangsizlashgan  pozitsion  ottenkalari  qo’llangan.  O’zbek  tilida  ko’p 
bo’g’inli so’zlarda portlovchi, jarangsiz "q" ning so’z oxirida sirg’aluvchi, jarangli "g’" 
tarzida  talaffuz  qilinish  hollari  ham  uchraydi: 
baliq>balig’,  o’rtoq>o’rtog’, 
taroq>tarog’
 kabi.
 

Download 2,28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   395




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish