Xalqaro ekologiya huquqi
Xalqaro ekologiya huquqi prinsiplari Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT)ning atrof-muhitni muhofaza qilish bo'yicha o'tkazgan Stokgolm (1972) konferensiyasi, Yevropada xavfsizlikni ta'minlashning yakuniy Xelsinki (1975) hujjati, Umumjahon tabiat Xartiyasi, BMT Nizomining 2-moddasi va shunga o'xshash bir qator xalqaro deklaratsiya, shartnoma, xartiya, konvensiya va rezolyutsiyalarda o'z ifodasini topgan. Masalan, «Tabiiy resurslarga davlat suverenitetligi» prinsipi 1962 yil 14 dekabrdagi BMT konferensiyasida qabul qilingan bo'lib, u har bir BMT a'zosi (sub'yekti)ga o'z hududidagi yoki nazorat doirasidagi yer kengliklaridan mustaqil foydalanish va ularni o'zlarining milliy qonunlariga binoan muhofaza qilish huquqini beradi.
-Ekologiya huquqining o'ziga xos usullari umumiy huquqshunoslik tamoyillaridan kelib chiqqan holda namoyon bo'ladi. U ekologik-huquqiy munosabatlarni tartibga solish yo'li demakdir. Ekologiya huquqi usullari ma 'muriy, fuqaroviy va aralash turlariga ajratiladi. Masalan, ma'muriy-huquqiy usulda ekologik munosabat ishtirokchilari(sub'yektlari)ning notengligi, ya'ni davlat hukmdorligi asosida huquqiy boshqaruv tamoyillari amal qiladi. Tabiatni muhofaza qiluvchi yoki undan foydalanuvchi jismoniy va yuridik shaxslarning xatti-harakatlarini davlat tomonidan ta'qiqlash, ruxsat etish, cheklash, mahrum qilish(olib qo'yish) normalari orqali tartibga solib turiladi. Bu esa, ekologik tizimlarni yaxlit «zanjir»da turishini nazarda tutgan holda amalga oshiriladi.
Fuqarolar va har bir davlatning ekologik huquqlari qonuniy tarzda belgilangan bo'ladi. Aynan shu mazmundagi atrof-muhitga munosabat hamda unga zarar yetkazmaslik me'yorlari O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 50 va 54-moddalarida o'z ifodasini topgan.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida ham ma'muriy, ham fuqaroviy, ya'ni aralash ekologik usullar qo'llaniladi. Masalan, Respublikamizda dehqon xo'jaliklari tomonidan qishloq xo'jalik mahsulotlarini etishtirish 2000 yil 25 mayda qabul qilingan «Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to'g'risida»gi qonunga muvofiq amalga oshiriladi. Xususan, qishloq xo'jalik mahsuloti (poliz, ko'kat, meva-sabzavot va shu kabilar)ni yetishtirishda ular ekologik toza mahsulot olishga o'z e'tiborlarini qaratishlari kerak bo'ladi va bu faoliyat davlat ekologik ekspertizasi orqali tartibga solinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |