Guruh Ne`matov Asadbek

Лаборатория иш№ 30

615-18 guruh

Ne`matov Asadbek

Мавзу: Рақамли қурилмаларни лойихалаштириш асослари.

Ишнинг мақсади: Рақамли қурилмаларни ахамияти хақида маолумот олиш.

Калит сўзлар:Рақамли қурилмалар.

Интеграл микросхемдалардан ташкил топган рақамли техника ва рақамли усуллар, шу жумладан, микропроцессор системалари, телевизион, радиоузатиш ва алоқа аппаратураларида ахборот ташкил этишда кенг татбиқ этилган.

Рақамли техника хозирги кунда хисоблаш техникасининг асосини ташкил қилиб қуйидагиё`налишларда кенг қўлланилмоқда:

- Технологик жараёнларни автоматик бошқариш, техник хусусиятларини автоматик назорат қилиш ва ташхис қилиш;

- Электрон хисоблаш машиналарида административ бошқариш, илмий ишлар ва автоматлаштирилган лойихалаштиришлар учун фойдаланилмоқда.

- Рақамли техниканинг ривожланишига 1949-йилда транзисторнинг яратилиши туртки бўлди. Бизга маолум бўлган мантиқий функсия ва амалларни хосил қилишда транзисторлардан фойдаланиш имконияти мавжудлиги рақамли техниканинг шу даражада жадал ривожланишига олиб келди. Хозирги кунга келиб барча ЭХМ процессорларининг асосини ташкил қилувчи интеграл микросхемаларда, транзисторларда қурилган мантиқий функсиялар асосий хисоблаш ишларини амалга оширади.

Рақамли қурилмалар деб,мантиқий алгебра функсияларини амалга ошириш учун ишлатиладиган қурилмаларга айтилади.

- Мантиқий алгебра функсияларини ташкил этишда қўлланиладиган қурилма мантиқий қурилма ёки мантиқий қурилма деб аталади.

- Рақамли қурилмалар кодли сўзларни киритиш ва чиқариш усулига қараб кетма-кет, параллел ва аралаш турларга бўлинади.

Кетма-кет рақамли қурилма киришига кодли сўз белгилари бир вақтда берилмайди.

Параллел рақамли қурилма киришига киришига хар бир кириш белги бир вақтда берилади.

Бунда киришда 2 та (И, ИИ) уч разрядли сигнал белгилари бир вақтда берилади ва чиқишда хам уч разрядли сигнал белгилари бир вақтда чиқади.

Мос тушиш схемаси (“ВА” элементи)

Мантиқий кўпайтиришни амалга оширадиган схема тузиш масаласи қўйилган бўлсин.

Бундай схема икки А ва Б киришга ва битта А Λ Б чиқишга эга бўлади.



Йиғувчи схема (“ЁКИ” элементи)

Бу схема кириш сигналига нисбатан камроқ “талаб қўяди”. Киришлардан камида бирида 1 қиймат бўлган холда чиқишда хам 1 хосил бўлаверади.“Ёки” мантиқий амалига бўйсунувчи электр схема ток манбайи, лампочка ва паралел уланган иккита улагичдан иборат бўлиши мумкин.