Guruh jahongirov f 1-amaliy mashg’ulot

Kompozit shifrlash algoritmlarining tavsifi
 
Axborotni himoya qilish bu quyidagilarni ta'minlaydigan chora-tadbirlar, usullar va 
vositalar majmuidir. 

---

• 
kompyuter resurslari, dasturlari va ma'lumotlari uchun NSD-ni istisno qilish; 
• 
ma'lumotlarning yaxlitligini tekshirish; 
• 
dasturlardan ruxsatsiz foydalanishni istisno qilish (dasturlarni nusxalashdan 
himoya qilish). 
Axborotni uzatish va saqlashning raqamli usullariga o'tishning aniq tendentsiyasi 
diskret (matn, faks, teleks) va uzluksiz (nutq) ma'lumotlarini himoya qilish uchun 
birlashtirilgan usul va algoritmlardan foydalanishga imkon beradi. 
Ma'lumotni buzishdan himoya qilishning tasdiqlangan usuli bu shifrlash (kriptografiya). 
Shifrlash - bu ochiq ma'lumot (oddiy matn) ni kalitlardan foydalangan holda ma'lum 
qoidalarga muvofiq ochiq ma'lumotlarga shifrlangan (shifr matn, shifr matn) ga 
aylantirish jarayoni. Ingliz adabiyotida shifrlash / shifrlash shifrlash / deshifrlash. 
Kriptografik usullar yordamida: 
ma'lumotlarni shifrlash;
• 
elektron imzoni joriy etish; 
• 
shifrlash kalitlarini tarqatish; 
• 
ma'lumotlarning tasodifiy yoki qasddan o'zgarishidan himoya qilish. 
Shifrlash algoritmlari uchun ma'lum talablar mavjud: 
• 
ma'lumotlarni shifrlashdan va mumkin bo'lgan o'zgartirishdan himoya qilishning 
yuqori darajasi; 
• 
axborot xavfsizligi faqat kalitni bilishga asoslangan bo'lishi kerak va algoritm 
ma'lum yoki tanilmaganligiga bog'liq emas (Kirkxof qoidalari); 
• 
asl matn yoki kalitdagi kichik o'zgarish shifrlangan matnning sezilarli o'zgarishiga 
olib kelishi kerak ("qulash" effekti); 
• 
kalit qiymatlarining diapazoni kalitlarni hisoblash yo'li bilan ma'lumotlarni 
shifrlash imkoniyatini istisno qilishi kerak; 
• 
algoritmni bajarish samaradorligi etarli ishlashi bilan; 
• 
kalitni bilmasdan ma'lumotlarni shifrlash xarajatlari ma'lumot narxidan oshib 
ketishi kerak. 
Vernam shifri. 
Bu shifrlash algoritmida xor amalidan foydalanib shifrlanadi. 
Yani, ochiqmatn va uni shifrlash berilgan kalit bo’ladi. Ochiqmatnning birinchi 
simvoli bilan kalitning birinhi simvoli xor amali bo’yicha qo’shishdan hosil bo’lgan 
simvol shifrmatnning birinchi simvoli bo’ladi. Vernam usulida shifrlashda kalit 
tabiyki, ochiqmatn simvollaridan kam bo’lib qolishi mumkin bunday hollarda kalit 
takroran yozilib ochiqmatn simvollari bilan teng holatga kelguncha davom ettiriladi. 
Quyida vernam usulida shifrlangan ma’lumot keltirilgan.