Guruh 12-raqamdagi talabasi Usmonov Adhamjon 4-savol: Termo elektron emissiya Jism qizdirilganda elektronlarning undan

611-20 guruh 12-raqamdagi talabasi Usmonov Adhamjon

4-savol:

Termo elektron emissiya

Jism qizdirilganda elektronlarning undan 
chiqish  hodisasi  termoelektron  emissiya  deb  ataladi.
  Bu  hodisa  Edison 
tom onidan  kashf etilgan.
Vakuumda tok hosil qilishda zaiyad tashuvchi zarraiami yuzaga keltirishda 
term oelektron emissiyadan  foydalaniladi.
Bu hodisani tajribada o‘rganish uchun nay ichiga katod sifatida ingichka 
sim kavshariab, uning uchlarini tashqariga chiqarib qo‘yamiz.  Uni alohida 
manba yordamida ch o ‘g‘lantiramiz (102-rasm).  Sim ch o ‘g1angan  zamon 
anodga katodga nisbatan musbat potensial berilgan bo lsa, zaniirga ulangan 
gaxvanometr  tok  boriigini  ko‘rsatadi.  Sim  qancha  kuchli  ch o 'g la n sa , 
galvanom etr  tokning  ham   shuncha  ko‘p  b o lish in i  ko£rsatadi.  Demak, 
ch o ‘g‘langai  katod  vakuumda  elektr toki 
vujudga kelishi uchun zarur bolgan zaryad 
tashuvchi  zarralarning  b o lish in i  ta ’min- 
laydi,  ya’ni  cho‘g1angan  katod  zaryad 
tashuvchi  zarralar  m anbai  b o ia d i.  Bu 
zarralar,  albatta.  term oelektron  emissiya 
tufayli  katoddan  uchib  chiqqan  erkin 
elektronlardir.
Katoddan  chiqqan  elektronlar  anod 
bilan   katod  orasidagi  elek tr  m aydon 
ta ’sirida anod tomon tartibli harakat qiladi 
va tok kuchi vujudga keladi.  Haroratni ortishi
1  3 3

bilan  qizdirilayotgan  m etalldan  potensial  to ‘siqni  yengib,  vakuumga 

chiqayotgan  elektronlar  soni  ham  ortadi.  Elektronlar  zaryad  tashuvchi 
zarralar b o lg an i uchun ularning elektr maydon ta ’sirida katoddan anodga 
qarab  oqishi  natijasida  elektr  toki  ortadi.  Shu  bilan  birgalikda  to ‘yinish 
tokining zichligi ham haroratga juda kuchli bogiiq holda ortadi.  Bu ifodani 
matematik ravishda Richardson —  Deshmen quyidagicha ifodalagan: