|
M U N D A R I J A
№
|
Ma’lumotlar
|
Bet
|
I
|
Fanning o‘quv dasturi
|
4
|
II
|
Fanning ishchi o‘quv dasturi
|
5
|
III
|
Fanning asosiy o‘quv materiallari:
|
6
|
3.1
|
Ma’ruza mashg‘ulotlari uchun o‘quv materiallari
|
6
|
3.2
|
Amaliy mashg‘ulotlar uchun o‘quv materiallari
|
193
|
3.3
|
Laboratoriya mashg‘ulotlari uchun o‘quv materiallari
|
-
|
3.4
|
Mustaqil ta‘lim bo‘yicha o‘quv materiallari
|
247
|
3.5
|
Fan bo‘yicha glossariy (o‘zbek, rus, ingliz tillarida)
|
250
|
IV
|
Fan bo‘yicha o‘tkaziladigan attestatsiyalar uchun savollar:
|
|
4.1
|
1 OB uchun og‘zaki savollar (120 ta)
|
261
|
4.2
|
2 OB uchun og‘zaki savollar (120 ta)
|
266
|
4.3
|
YaB uchun og‘zaki savollar (300 ta)
|
271
|
4.4
|
1 OB uchun yozma ish savollari (150 ta)
|
282
|
4.5
|
2 OB uchun yozma ish savollari (150 ta)
|
287
|
4.6
|
YaB uchun yozma ish savollari (500 ta)
|
293
|
4.7
|
1 OB uchun test savollari (200 ta)
|
312
|
4.8
|
2 OB uchun test savollari (200 ta)
|
342
|
4.9
|
YaB uchun test savollari (500 ta)
|
368
|
V
|
Fan bo‘yicha baholash mezonlari
|
437
|
VI
|
Fan bo‘yicha tarqatma materiallar
|
439
|
VII
|
O‘UMning elektron varianti
|
|
I. FANNING
O‘QUV
DASTURI
II. FANNING ISHCHI O‘QUV DASTURI
III. FANNING ASOSIY O‘QUV MATERIALLARI:
3.1.MA’RUZA MASHG‘ULOTLARI UCHUN O‘QUV MATERIALLARI
Mavzu: KIRISH. “O‘ZBEKISTONNING ENG YANGI TARIXI” O‘QUV FANINING PREDMETI, MAQSADI VA VAZIFALARI, NAZARIY-METODOLOGIK TAMOYILLARI
REJA:
1. O‘zbekiston tarixini davrlashtirish masalasi
2. “O‘zbekistonning eng yangi tarixi” o‘quv fanining predmeti, maqsad va vazifalari
3. “O‘zbekistonning eng yangi tarixi” fanini o‘rganishning nazariy-uslubiy asoslari
4. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning ma’naviy yetuk shaxsni tarbiyalashda tarixiy xotiraning o‘rni va saboqlari to‘g‘risidagi fikrlari
TAYANCH SO'Z VA IBORALAR:
O‘zbekiston tarixi faniga yangicha yondashuv, O‘zbekiston tarixini davrlashtirish, fan, predmet, obyekt, nazariy - uslubiy asoslar, tamoyillar, xolislik, ilmiylik, tarixiylik, ma’naviy yetuk shaxs, milliy tarix, Oʼzbekiston tarixi fanini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi
1. O‘zbekiston tarixi ko‘hna bo‘lib, olamshumul voqeliklarga juda boy. Mamlakatimiz jahon sivilizatsiyasining beshiklaridan biri hisoblanib, O‘zbekiston tarixi qadim va yaqin ajdodlarimizning hayotiy kechmishlari qanday bo‘lganligi, jahon tarixi taraqqiyotiga qo‘shgan hissalarini holisona va haqqoniy o‘rganadi. Umuman, O‘zbekiston tarixi fani ajdolarimiz hayotida sodir bo‘lgan tarixiy voqealarni tahlil qilishni, ularning sabablari va mohiyatini, ichki va tashqi omillarini, umumiy va o‘ziga xos qonuniyatlarini ochib berishni ko‘zda tutadi.
O‘zbekiston tarixini davrlashtirish masalasi o‘ta muhim masala bo‘lib, u fanning tub ilmiy-nazariy asoslarini tashkil etadi. Vatanimiz tarixini mukammal o‘rganish, tadqiq qilishda uni to’g‘ri davrlashtirish muhim ahamiyatga egadir.
Sovetlar hukmronligi davrida SSSR tarkibidagi yuzdan ortiq xalqlar tarixi, jumladan vatanimiz tarixini besh davrga bo’ldilar:
Ibtidoiy jamoa tuzumi davri
Quldorlik tuzumi davri
Feodalizm tuzumi davri
Kapitalizm tuzumi davri
Sotsializm va kommunizm davriga bo‘lindi
Bunday davrlashtirishning maqsadi jamiyat taraqqiyoti insoniyatni albatta “Kommunizm” ga olib boradi degan g‘oyani ilgari surush va o‘tkazishdan iborat edi. Shu tufayli XX asrning oxiriga kelib insoniyat bu g‘oyani yelkasidan uloqtirib tashladi. Natijada butun dunyoda “sinfiy qadriyatlar” dan “milliy va umuminsoniy qadriyatlar” ning ustunligi e’tirof etildi.
Vatanimizning, o‘zbek xalqining boy, serko‘lam, betakror tarixi, uning o‘ziga xos va mos tarixiy taraqqiyot davri mavjud bo’lib, uni tarixnavis olimlarimiz fikriga ko‘ra quyidagi davrlarga bo‘lish joizdir.
Ibtidoiy jamiyat, Qadimgi davr.
O‘rta asrlar davri.
Chor Rossiyasi mustamlakachiligi davri.
Sovetlar istibdodi davri.
Milliy istiqlol davri.
“Turon tarixi” jurnalida akademik A.Asqarov O’zbekiston tarixini davrlashtirishda quyidagi 7 davrni ko‘rsatib o‘tadi:
Ibtidoiy to‘da davri.
Urug‘chilik jamoasi va mulk egaligining shakllanish davri.
Ilk o‘rta asrlar davri.
O‘rta asrlar davri.
Mustamlakachilik va milliy uyg‘onish davri.
Sovetlar davri.
Milliy istiqlol, demokratik va fuqorolik jamiyati qurish davri.
Mustaqillik yillarida tarixchi olimlar “Yangi tarix” ta’limoti va tarix fanini o‘rganishning nazariy-uslubiy asoslariga suyangan holda shonli boy tariximizni ilmiy asosda davrlashtirish sohasida ma’lum yutuqlarni qo‘lga kiritdilar va tarixni sinflar kurashidan iborat, deb tushunish, uni 5 ta formatsiyaga bo‘lishdan batamom voz kechdilar. O‘zbekiston tarixiga oid dastur, darslik, va o‘quv qo‘llanmalari sovet tuzumi davrining soxta, to‘qima materiallaridan butunlay holi qilindi. Ularda O‘zbekiston tarixi shartli ravishda eng muhim davrlarga, o‘zbek davlatchiligi tarixiy davrlariga, xususan, dastlabki davlatlar (qadimgi davrlardan IX asrgacha), IX-XII asrlarda o‘zbek davlatchiligi, Amir Temur va Temuriylar davrida o‘zbek davlatchiligi, O‘rta Osiyo hududlarining xonliklarga bo‘linib ketishi, uning sabablari va oqibatlari, Rossiya imperiyasining Turkistonda yuritgan mustamlakachilik siyosati, Sovetlar davri siyosati va Mustaqil O‘zbekiston davlati tarixiy davrlariga bo‘lindi.
Ko‘plab milliy tarixiy maktablarda mamlakatning zamonaviy tarixining boshlanishi uning xorijiy hukmronlikdan ozod bo‘lganligi va mustaqil milliy davlat tashkil topishi bilan belgilanadi. Zamonaviy tarixni davrlashtirishga boshqa yondashuvlar tarafdorlari "hozirgi zamon" atamasida hozirgi zamon bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan davrni nazarda tutadilar. Ular XX asr tarixi yoki hozirgi tarix haqida gapirishni afzal ko‘radilar. Mustaqillik yillarida O‘zbekiston tarixshunosligi muhim o‘zgarishlarga uchradi. Sovet partiyasi mafkurasining rad qilinishi munosabati bilan u yangi bosqichga o‘tdi, ijtimoiy rivojlanish ehtiyojlari oldiga yangi nazariy va uslubiy darajani egallash, yangi ilmiy yo‘nalishlarni ishlab chiqishni boshlash vazifasi qo‘yildi.
Ko‘pgina mutaxassislarning fikriga ko‘ra, O‘zbekistonning zamonaviy tarixi 1989 yildan boshlanadi. Mazkur sana bilan bog‘liq voqealar - sovet totalitar tuzumining so‘nggi o‘n yilligidan boshlab chuqur inqiroz pallasiga kirganligi, xususan, respublikalarning milliy, iqtisodiy, ijtimoiy manfaatlariga e'tiborsizlik bilan xarakterlanadi. O‘zbekiston tarixidagi ushbu murakkab davrda siyosiy sahnada yangi shakllangan lider - Islom Abdug‘anievich Karimov paydo bo‘ldi. Uning oqilona siyosati tufayli respublikaning manfaatlari himoya qilindi, mamlakatni siyosiy va iqtisodiy inqirozdan, ichki va tashqi mojarolardan qutqarish mumkin bo‘ldi. I.A.Karimov davlat rahbari sifatida faoliyat boshlagan kundan boshlab, milliy mustaqillik g‘oyasini ilgari surdi va nihoyat,1991 yil avgust oyida O‘zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligi e'lon qilindi. Suveren davlat sifatida O‘zbekistonning eng yangi tarixi butun insoniyat tarixiy taraqqiyotining yangi bosqichiga to‘g‘ri keladi va shuning uchun ham u zamonamizning global voqealari bilan chambarchas bog‘liq bo‘lgan eng yangi tarixning ajralmas qismiga aylandi.
Tarixdan ma'lumki, ko‘plab xalqlarning mustaqillikka erishishi, ularning nafaqat yangi shakllangan davlatlari tarkibini, balki xalqaro maqomini ham o‘zgartirgan va bu "yaqin tarix" tushunchasini belgilashda muhim omillardan biri bo‘lgan. Bu o‘rinda yangi va zamonaviy zamon o‘rtasidagi tarixiy davrni bir voqea sodir bo‘lgan sana bilan emas (juda katta miqyosda bo‘lsa ham), balki jamiyatning turli sohalaridagi sifat o‘zgarishini ko‘rsatadigan hodisa va jarayonlarning umumiy miqyosi doirasida aniqlash kerak.
Yuqorida aytilganlardan kelib chiqib, O‘zbekistonni mustaqil rivojlanishining mohiyati, mazmuni va ahamiyatini baholab, mamlakat yaqin tarixini quyidagi bosqichlarga bo‘lish mumkin:
Do'stlaringiz bilan baham: |
