Gulyamov saidahror saidahmedovich raqamli iqtisodiyotda blokcheyn texnologiyalari



Download 5 Mb.
Pdf ko'rish
bet44/218
Sana30.04.2022
Hajmi5 Mb.
#599699
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   218
Bog'liq
Raqamli iqt-lat-2019-

YandexTaxi
haydovchilari yoki aloqa ob’ektlari uchun binolarni 
loyihalashtiradigan muhandislar va iqtisodchilarni shu guruhga qo’shishimiz kerak. 
Biroq, aslini olganda, bu unchalik muhim ham emas. Ko‘rsatkichning mutlaq 


88 
hajmi emas, yildan yilga o‘zgarmas koordinatalar tizimida uning dinamikasi 
ko‘proq qiziqish uyg‘otadi. Bunday yondashuvning kuchli tomonlari juda ko‘p, 
chunonchi: 

ko‘rsatkich ishlayotgan aholi ulushida ham, mutlaq pullarda ham 
o‘lchanadigan bo‘lishi lozim; 

makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar tizimidan o‘rin olgan holda aynan «raqamli» 
va aynan «iqtisodiyot»ni aks ettirishi lozim; 

raqamli texnologiyalarga ham, kadrlarga ham talab uning dinamikasi bilan 
bog‘liq; 

qisqa va ixchamligi bilan birga, ko‘rsatkich qiymati yildan yilga o‘sishi 
uchun nimani va qanday rivojlantirish zarurligi borasidagi qarashlarni 
tubdan o‘zgartiradi. 
Har qanday mamlakatning axborot makoni ma’lum bir strategik va taktik 
funksiyalarni bajarishi ko‘zda tutadi. Begona axborot kirib kelishidan himoya 
qilishga, ijtimoiy aynan o‘xshashlik yaratishga yo‘naltirilgan strategik funksiyalar 
badiiy va yangiliklarga oid kommunikatsiyalar vositasida amalga oshiriladi. 
Ijtimoiy boshqaruvning muayyan vazifalarini bajarishga, hukumat tashabbuslarini 
qo‘llab-quvvatlashni tashkil qilishga, aholini qisqa muddatli hodisalar haqida 
xabardor qilishga hizmat qiladigan taktik funksiyalar asosan yangiliklarga oid 
kommunikatsiyalar bilan bajariladi. Strategik funksiyalar ham, taktik funksiyalar 
ham, ayniqsa, inqirozli davrlarda voqelikni talqin qilish umumiy modellarini ishlab 
chiqish uchun hizmat qiladi. Jamiyat rivojlanishining turli davrlaridao‘zining ijobiy 
va salbiy tomonlari bo‘ladi. Jamiyatni axborotlashtirishning turli jihatlariga mos 
ravishda, raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi ijobiy tomonlariga Jahon banki 
o‘zining 2016 yil uchun «Raqamli dividendlar» sharhida quyidagilarni kiritadi: 
• mehnat unmdorligining o‘sishi; 
• kompaniyalar raqobatbardoshligining ortishi; 
• ishlab chiqarish harajatlarining pasayishi; 
• yangi ish o‘rinlari yaratilishi; 
• qashshoqlik va ijtimoiy tengsizlikning bartaraf qilinishi. 


89 
Bu raqamli iqtisodiyot bizning hayotimizga qanday qilib ijobiy ta’sir etishi, 
oddiy foydalanuvchiga ko‘plab imkoniyatlar taqdim etishi va shu tariqa bozor 
imkoniyatlarini kengaytirishiga atigi bir nechta misol, xolos. 
Biroq, ko‘p sonli afzalliklar bilan bir qatorda raqamli o‘zgartirish ma’lum bir 
risklardan ham xoli emas: 

kibertahdidlar riski; 

odamlar xulq-atvorini boshqarish uchun ular haqida ma’lumotlardan 
foydalanish; 

ishsizlikning o‘sishi, ma’lum bir kasblar yo‘q bo‘lib ketishi; 

raqamli ta’limda uzilish va buning oqibatida farovonlikda uzilish; 

electron firibgarliklar va moliyaviy piramidalarning haddan tashqari 
ko’payib ketishi; 

madaniy-ma’naviy tahdidlarning ortishi va boshqalar. 
Avtomatlashtirilgan 
o‘zaro 
aloqa 
jarayonlarida 
ishtirok 
etadigan 
sub’ektlarning (davlat, yuridik va jismoniy shaxslar) hayotiy ahamiyatga ega 
bo‘lgan manfaatlari, qoidaga ko‘ra, shundan iboratki, ularning iqtisodiy, siyosiy va 
boshqa faoliyat tomonlariga aloqador axborot qismi, maxfiy tijorat ma’lumotlari va 
shaxsiy ma’lumotlar ochiq bo‘lishi va noqonuniy foydalanishdan himoya qilingan 
bo‘lishi lozim. Raqamli inqilob sohasida karvonboshi bo‘lgan kompaniyalar 
nafaqat sezilarli ustunliklarni qo‘lga kiritadi, balki katta risklarni ham o‘z 
zimmasiga oladi. Hozirgi kunning eng dolzarb masalalaridan biri turli davlat 
tuzilmalari va tijorat tashkilotlari, shaxsiy ma’lumotlarning axborot havfsizligini 
ta’minlash hisoblanadi. So‘nggi paytlarda tobora katta hajmdagi axborotlar
jumladan, alohida shaxslar, tashkilotlar yoki davlatlar uchun muhim bo‘lgan 
axborotlaraxborotni ishlashning avtomatlashtirilan tizimlaridan foydalangan holda 
saqlanadi, qayta ishlanadi va uzatiladi. Axborotni qayta ishlash tizimi esa 
axborotni avtomatlashtirilgan qayta ishlashni bajarish uchun zarur bo‘lgan texnik 
vositalar va dasturiy ta’minot, shuningdek, personal harakatlari va axborotni qayta 
ishlash usullarining 
yig‘indisidir.Hattoki o‘n besh yil oldin, axborot 
iqtisodiyotihayotga tatbiq etishning boshlang‘ich bosqichida bo‘lgan paytlarda, 


90 
axborot havfsizligi bo‘yicha mutaxassislarning tadqiqotlariga ko‘ra – bu paytga 
kelib ma’lumotlarni himoya qilish sohasidagi tushunchalarda katta o‘zgarishlar 
qayd etilgan. Axborot havfsizligini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha chora-tadbirlar 
iqtisodiy maqsadga muvofiqligi haqida gapirganda, ko‘pchilik birinchi navbatda
viruslar va xakerlardan himoya qilinishni nazarda tutadi, lekin yetakchi 
tashkilotlarning hisobotlariga ko‘ra, eng katta ziyonni so‘nggi o‘n yillikda 
insayderlar (kompaniya xodimlari) keltiradi, bu holat, misol uchun, 

Download 5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   218




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish