Gulyamov saidahror saidahmedovich raqamli iqtisodiyotda blokcheyn texnologiyalari

Persuasive 
Games
video o’yinini keltirishimiz mumkin. Bunday komp’yuter o’yinlari biznes, 
ommaviy axborot vositalari va nodavlat tashkilotlari buyurtmalari bo’yicha
yaratilgan. 
Yan Bogost
ning o’zi mahsus o’yinlar va hayotga mos bolgan o’yin 
qoidalari yordamida real dunyoning qonun-qoidalari, muammolarini o’rganish 
mumkinligiga va ularning mumkin bo’lgan yechimlari tushuntirila olinishiga 
astoydil ishonadi. U bunga misol sifatida aeroportlarda bagajlarni ko’rib chiqish 
qoidalarining tez-tez o’zgarib turishi anchagina salbiy holatlarga olib kelishi 
mumkinligini bojxona simulyatori deb nomlangan video o’yin yordamida tahlil 
qilib, tushuntirib berishga muvaffaq bo’lgan. 
Endi yangi raqamli texnologiyalarga asoslangan ta’lim tizimi yaqin 
kelajakda maktablarni qanday darajada o’zgartirib yuborishi mumkinligini ko’rib 
chiqamiz. Kelajakda biror bir inson planshet sotib olib va unda sun’iy intellektli 
dasturini joylashtirib olgandan so’ng, o’zining o’qituvchisi bilan muloqot 
qilmasdan ham bilim olishi mumkin bo’ladi. 10-15 yiillardan so’ng, sun’iy 
intellect vositasida oliy ta’lim olish xuddi yozish va o’qishga o’xshab oddiy xol 
bo’lib qoladi. 2017 yilning noyabrida 
Mikrosoft
kompaniyasi xitoy tilini o’rganish 
uchun mo’ljallangan mahsus dastur ishlab chiqdi. Unda o’quvchi chatda 
o’qituvchi-botning qisqacha so’zlardan iborat (
audio va matnli ko’rinishdagi
) 
ma’lumotlariga javob bergan xolda ta’lim oladi. Ammo Mikrosoftning ushbu 
raqamli o’qituvchisi navbatdagi oddiy chat-bot emas, balki undagi sun’iy intellect 
algoritmi foydalanuvchining javoblarini tahlil qilgan xolda uni o’qitish uchun 

---

225 
kerakli bo’lgan imkoniyatlarni tanlaydi va shuning asosida ta’limni amalga 
oshiradi. Real hamsuhbatni imitatsiya qilish uchun raqamli o’qituvchiga dastur 
interfeysi ham yordam beradi. U Osiyoda ommabop bo’lgan 
WeChat
messenjeriga o’xshab ketadi. Shunday qilib, raqamli texnologiyalarning 
rivojlanishi ta’limni asta-sekinlik bilan o’zgartirib, bilim olish jarayonini 
soddalashtiradi. AQSH da turli xildagi servislar maktab o’quvchilariga uy 
vazivalarini tezroq bajarish imkonini yaratadilar. Bu tendentsiyalar tufayli oddiy 
darsliklar, o’quv qo’llanmalar va referatlarning aktualligi sekin-asta yo’qolib 
bormoqda. Chunki har bir o’quvchi kerakli ma’lumotlarni topish uchun googldan, 
vikipediyadan yoki elektron kutubxonalardan foydalanish imkoniyatiga ega. 
Hozirgi paytda informatsiya yetarli bo’libgina qolmay, balki keragidan ham 
ko’proqdir. Faqatgina talaba va o’quvchilar kerakli ma’lumotlarni qaerlardan olish 
mumkinligini bilsalar bas. Talabalaga ta’lim beruvchi o’qituvchilar, repetitorlar va 
masofaviy ta’lim pedagoglari yoshlarga bilim berish uchun elektron 
yordamchilardan keng miqyosda foydalanmoqdalar. Masalan, 
Djordjiya
universiteti o’qituvchisi 
Ashok Goel
alohida o’quv kanalida talaba chat-boti uchun 
raqamli yordamchini ishga tushurgan. U 
Djil Uotson
chat-botiga talabalar uchun 
to’g’ri va insonga hos javob tanlash uchun forumlardan 40 mingta ma’lumotni 
joylashtirdi. Bu algoritm talabalarga nafaqat uy vazifalarini bajarishga ko’mak 
beradi, balki smartfon yordamida darsdan tashqari mashg’ulotlar o’tkazishga ham 
imkon beradi. Xozirda Yotsonnikiga o’xshash botlar dunyodagi barcha yetakchi 
universitetlarga tadbiq qilinmoqda. Ulardan biri Oslodagi