Guliston davlat universiteti tabiatshunoslik fakulteti ekologiya va geografiya kafedrasi

II BOB. Pedagogik tizimda innovatsion texnologiyalardan foydalanish
metodikasi.
2.1. Pedagogik tizimda innovatsion texnologiyalardan foydalanish. Pedagogik texnologiyani tushunish asosiy yo’li aniq belgilangan maqsadlarga qaratilganlik, ta`lim oluvchi bilan muntazam o`zaro aloqani o`rnatishdir. O`zaro aloqa pedagogik texnologiya asosini tashkil qilib o`quv jarayonini to`liq qamrab olishi kerak. Shu tezisni batafsil ko`rib chiqaylik.
Pedagog odatda o`z oldiga o`quvchilar o`quv materialining mazmunini tushunib, o`zlashtirib olishsin, ma`lum bilimlarni egallab, amaliyotda qo`llashga o`rgansin degan maqsadni qo`yadi. Lekin, o`zlashtirish, tushunish, qo`llash nimani anglatadi?
Pedagog o`z oldiga kuygan maqsadga erishganligini qanday biladi? Pedagogik maqsadlarga erishganlik yoki erishmaganlikni bilishning aniq vositalari bo`lgandagina, pedagog o`zining mexnati samarali ekanligiga va tanlagan uslublari maqsadga muvofikligiga yoki aksincha samarasiz ekanligiga ishonch xosil qilishi mumkin. Odatdagi o`qitish uslubini tadqiq qilishda pedagogik texnologiya tarafdorlari aynan shu narsani nazarda tutishgan edi.
Pedagogik texnologiyalarda o`quv maqsadlarini qo`yilishi katta ahamiyatga ega. Bunday holat an`anaviy o`qitish metodikasida yuzaki harakterda edi. Pedagogik texnologiyalarning an`anaviy metodikadan yana bir farqi o`quvchi va talabalarni mustaqil bilim olishiga jiddiy e`tibor beriladi. Endi pedagogik texnologiyalarda maqsadlar va nazorat topshiriqlarni belgilashda asosiy rol bajaruvchi Blum taksonomiyalari haqida kengroq to`xtalamiz. Blum taksonomiyalari quyidagi kategoriyalarga ega: bilish, tushunish, foydalanish, analiz, sintez va baholash. Bu kategoriyalarning har biriga qisqacha to`xtaymiz.

1. 
   Bilish - bu kategoriya o`quv materialini eslab qolish va esga tushurishni anglatadi. Gap har xil shakldagi mazmun haqida borishi mumkin, konkret faktlardan yahlit nazariyagacha. Bu kategoriyaning umumiy xususiyatiga talluqli ma`lumotlarni eslash.
   
2. 
   Tushunish – o`rgangan narsaning ahamiyatini tushuna olish qobiliyatining ko`rsatkichi bo`lib, o`quv materialini bir shakldan boshqa shaklga o`tkazish, ko`chirishga xizmat qilishi mumkin (masalan og`zaki shakldagi o`quv materialini yozma matematik shaklga ko`chirish). Tushunish ko`rsatkichi bo`lib, o`quvchilar tomonidan materialni tushuntirish, qisqa izohlash yoki hodisalarni keyinchalik bo`lib o`tishi haqida faraz qilish xizmat qiladi. O`qitishning bunday natijalari materialining oddiy eslab qolishdan ustun turadi.
   
3. 
   Umumiy tushunchalar, qoidalar uslublardan foydalanish. Bu erga tushunchalar, qoidalar, uslublar, tamoillar, nazariyalaridan foydalanish kiradi. O`qitish natijalari tushunishga nisbatan materialni chuqurroq bilishni talab qiladi.
   
4. 
   Tahlil (analiz) – butun narsani bo`laklarga, elementlarga bo`lish, bo`laklar gradatsiyasini (bo`laklar orasidagi izchillik) , bog`lanishlarini, o`rnatish. O`qitish natijalari bunda yuqori darajada intelektual harakterga ega bo`ladi, chunki materialning ichki mazmunini va to`zilishini aniqlash talab qiladi.
   
5. 
   Sintez - yangi strukturaga (to`zilish) erishish maqsadida elementlar (bo`laklardan) butun narsani to`zish. Bunda o`qitish natijalari ijodiy faoliyatni talab qiladi.
   
6. 
   Baholash. Tanlangan maqsadlar asosida materiallar va uslublarni baholash. Bu kategoriya yuqorida qayd etilgan barcha kategoriyalar bo`yicha o`qitish natijalariga erishishni va shuningdek baholovchi hukm chiqarishni nazarda to`tadi.