Guliston davlat universiteti «pedagogika va psixologiya»

Universitetlarning  vujudga  kelishi  va  ularning  rivojlanishi. 

XII-XIII  asrda  bir  qancha  G’arbiy  Yevropa 

mamalakatlarida oliy ma’lumot beradigan o’quv yurtlari sifatida universitetlar paydo bo’la boshladi. Ularning vujudga 

kelishiga o’sha vaqtlarda ko’p Yevropaliklarning arab madaniyati (xususan, medisina va falsafa) bilan tanishuvi katta 

ta’sir  ko’rsatdi.  Bu  madaniyat  bilan  tanishishga  G’arbiy  Yevropa  feodallarining  XI  asr  oxirida  Sharqdagi  arab 

musulmon  mamlakatlariga  qarshi  boshlagan  harbiy  harakatlari  sabab  bo’ldi.  o’sha  zamon  arab  mamlakatlarida 

madaniyat  va  ma’rifat  G’arbiy Yevropadagi  madaniyatga  nisbatan ko’p jihatdan taraqqiy qilgan edi.  Xususan arablar 

tomonidan VIII asrda istilo qilingan Ispaniyada tashkil qilingan arab oliy o’quv yurtlari Yevropa universitetlari uchun 

ma’lum  darajada  namuna  bo’ldi.  Ispaniyada  arablar  barpo  qilgan  feodal  musulmon  davlatining  poytaxati  Kordova 

shahrida  tashkil  qilingan  arab  oliy  o’quv  yurtlarida  falsafa,  matematika,  astronomiya,  medisina  fanlari  o’qitilar  edi. 

Yevropaning turli mamalakatlaridan kelgan ko’p talabalar Kordovada o’qib, oliy ma’lumot olardilar. 

Shuningdek, katolik cherkov aqidalariga xilof bo’lgan turli diniy ta’limot va bid’at fikrlar ham Yevropada universitetlar 

tashkil qilinishiga ta’sir etdi, chunki mana shu bid’at fikrlarga qarshi kurash olib bora oladigan oliy ma’lumotli katolik 

ruhoniylarga ehtiyoj tug’ildi. Mavjud cherkov maktablari esa, bunday xodimlar tayyorlash vazifsini bajara olmas edilar. 

Katolik cherkoviga xilof diniy ta’limotlarning tarqalishi va rivojlanishi munosabati bilan katolik cherkovi maorif ishini 

batamom  o’z  qo’liga  olishga  majbur  bo’ldi.  Natijada  katolisizmga  sodiq  bo’lgan  oliy  malakali  o’qituvchilarga  ham 

ehtiyoj yuzaga keldi. 

Universitetlarning  paydo  bo’lishiga  yana  bilar  sabab  shu  ediki,  Yevropada  katta  davlatlar  barpo  qilinganligi  va 

markazlashtirilgan  monarxiya  hokimiyatining  kuchayganligi  munosabati  bilan  ilmli  va  yuksak  malakali 

huquqshunoslarga talab tug’ildi. Mazkur sabablardan tashqari XII-XIII  asrlarda G’arbiy Yevropa hayotida yuz bergan 

iqtisodiy,  madaniy  o’zgarishlar,  ya’ni  hunar  va  savdoning  rivojlanishi,  shaharlarning  o’sib  borishi  va  shunga  bog’liq 

holda  dunyoviy  shahar  madaniyatining  taraqqiy  qilib  borishi,  xalqaro  aloqalarning  kengayishi,  yoshlar  o’rtasida  oliy 

ma’lumot olish harakatini  tug’dirdi, bu hol o’z navbatida universitetlarning paydo bo’lishiga katta ta’sir ko’rsatdi.