1.Abdusamatov M. Fors tili. T. «O’qituvchi». 90-93 betlar.
2.Xalilov L. Fors tili. 1992 y T. «O’qituvchi».
O’zbek tilida kesimlik qo’shimchasi -dir tushib qoladi va yozuvda ifoda etilmaydi.Lekin
fors tilida ﺕﺳﺍ ast bog’lamasi gapda har doim mavjud va yozuvda ifoda etiladi.Masalan:
ko’rsatish olmoshi bor. نﻴ ﺍ -bu,shu.
Fors tilida ﻪﻛ ke-kim, ﻪﭽ -che –nima so’roq olmoshlari bor. ﻪﻛ ke-so’roq olmoshi
insonlar uchun ﻪﭽ che- qolgan jonli va jonsiz predmetlar uchun ishlatiladi
a) ﻪﮐ ke ﻪﭽ che so’roq olmoshlari orqali so’roq gap yasaladi.
qilinadi.
v) Gap boshida ﺎﻳﺁ oyo, ﺮﮔﻤ magar –mi so’roq yuklamasini keltirish orqali
4. Fors tilida kishilik olmoshlari quyidagilar:
- Mo’frad-birlik. ﺠ
6. Bog’lamaning qisqa shakli bevosita ot-kesimning ot qismiga qo’shilib yoziladi.
7. Undosh bilan tugagan so’zlardan so’ng izofa zir belgisi orqali yozilib e deb
talaffuz etiladi. Odatda zir belgisi yozuvda tushib qoladi. Talaffuzda esa doimo
saqlanadi.
Qisqa e yoki cho’ziq i bilan tugagan so’zlardan so’ng bir alif ottiriladi.
34
O va u cho’ziq unlilari bilan tugagan so’zlardan so’ng bir yo orttirib yoziladi.
8. Fors tilida aniqlanmish bilan aniqlovchi, qaratqich yoki qaralmish izofa deb ataluvchi
urg’usiz e tovushi orqali bog’lanadi.
9. Fors tili izofiy birikmasida so’z tartibi o’zbek tiliga qarama- qarshidir. O’zbek
tilida avval aniqlovchi so’ng aniqlanmish yoki avval qaratqich so’ng qaralmish kelsa ,
fors tilida esa aksincha avval aniqlanmish so’ng aniqlovchi yoki avval qaralmish
so’ng qaratqich keladi . Fors tili grammatikasida izofiy birikmadagi aniqlanmish
ﺎﺿﻤ
ﻑ
mo’zof va aniqlovchi ﻴﻟﺍ
ﻪ ﺎﺿﻤ
ﻑ
mo’zofun-eleyx deb nomlanadi.
10. Undosh bilan tugagan so’zlardan so’ng izofa zir belgisi orqali ezilib deb
talaffuz etiladi. Odatda zir belgisi yozuvda tushib qoladi. Talaffuzda esa doimo
saqlanadi.
11.Cho’ziq unlilar bilan tugagan so’zlalardan so’ng izofa ﻰ yo harfi orqali
yozilib ye deb talaffuz etiladi .
Masalan: gul xidi – buyi gul - ﻞﮔ ﻰﻮﺒ
12. Aniqlanmish bilan aniqlovchi so’zlar bir-birlari bilan izofa ko’rsatkichi orqali zanjir kabi
bog’lanib keladilar va bir butun izofiy birikmani hosil qiladilar.
13. Fors tilida ko’plik otlarni birlik shakliga ﻦﺁ -on va ﺎﻫ -ho qo’shimchalarini
qo’shish orqali hosil bo’ladi.
14. Birlik formadagi so’z o, u, i, cho’ziq unlilardan biri bilan tugagan bo’lsa ,son
qo’shimchasi –on oldidan –y orttirilib, -yon shaklida qo’shiladi.
15.U tovush bilan tugagan ba’zi so’zlarga -on ko’plik qo’shimchasi qo’shilganda u tovushi
u-v kabi talaffuz qilinadi.
16. Fors tilida egalik,mansublikni ifodalash uchun otlarga quyidagi egalik affikslari qo’yiladi.
ﻢ - am ﻣ
ﻦﺎ - emon
ﺖ - at
ﺗﺎ
ﻦ - e ton
ﺵ - ash
ﺷ
ﺎ
ﻦ
- eshon
17. So’z ﻩ
–e qisqa unlisi yoki -i cho’ziq unlisi bilan tugagan bo’lsa, egalik affikslarini
oldidan birlik formada alif ko’plikda esa, hamza belgisi qo’yiladi.
18. So’z o -ﺍ yoki u -ﻮ unlisi bilan tugasa , egalik affikslaridan oldin bir yo - ﻰ
orttiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: