Guliston davlat universiteti kafedra "iqtisodiyot" soliq va soliqqa tortish

 
Nazorat savollari: 
1.  Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i  stavkalari qaysi mezonlar asosida 
belgilanadi. 
2.  Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ini to‘lashdan to‘liq ozod etilganlar 
kimlar? 
3.  Jismoniy  shaxslardan  olinadigan  daromad  solig‗i  byudjet  daromadlari  tarkibida 
qanday ahamiyatga ega? 
 
3-asosiy savol bayoni: 
 
Asosiy  ish  joyidan  olinadigan  mehnat  haqi  to‗lovlari  va  boshqa  to‗lovlardan  jismoniy 
shaxslarning daromadlariga solinadigan soliqni hisoblab chiqarish yil boshidan o‗sib boruvchi 
yakun  bilan  ularni  hisoblab  yozishning  borishiga  qarab  soliq  solinadigan  jami  daromad 
summasidan amalga oshiriladi.  
Fuqaro  bir  yil  mobaynida  asosiy  ish  (xizmat,  o‗qish)  joyini  o‗zgartirsa,  u  yangi  ish 
joyidagi  buxgalteriyaga  dastlabki  ish  haqi  olguniga  qadar  belgilangan  shakl  bo‗yicha  joriy 
yilda to‗langan daromadlar hamda ushlab qolingan soliq summasi haqidagi ma‗lumotnomani 
taqdim etishi shart. 
Yangi ish (xizmat, o‗qish) joyi bo‗yicha soliqni hisoblab chiqarish taqvim yili boshidan 
ilgarigi  va  yangi  ish  (xizmat,  o‗qish)  joyida  olingan  jami  daromaddan  kelib  chiqqan  holda 
amalga oshiriladi. 
Avvalgi  ish  joyidan  ma‗lumotnoma  taqdim  etilmagan  yoki  soliq  to‗lovchining 
identifikatsiya  raqami  taqdim  etilmagan  hollarda  soliq  solinadigan  daromaddan  eng  yuqori 
stavka  bo‗yicha  soliq  undiriladi.  Ma‗lumotnoma  keyinroq  taqdim  etilsa,  u  holda  undirilgan 
umumbelgilangan tartibda qayta hisob-kitob qilinadi. 
Avvalgi  asosiy  ish  joyidagi  mehnat  majburiyatlarining  xodim  tomonidan  bajarilishi 
bilan  bog‗liq  mukofot  va  boshqa  to‗lovlar  unga  ishdan  bo‗shatilganidan  so‗ng  to‗langan 
bo‗lsa,  mazkur  mukofot  va  to‗lovlar  umumbelgilangan  tartibda  ularni  to‗lash  chog‗ida 
jismoniy  shaxslarning  daromadiga  solinadigan  soliqqa  tortiladi.  Bu  fuqarolarga  to‗langan 
daromadning hamda ushlab qolingan soliqning umumiy summasi haqida korxona, muassasa, 
tashkilot  bir  oy  muddatda  istiqomat  joyidagi  davlat  soliq  xizmati  organiga  ma‗lum  qilishi 
shart. 
Asosiy  bo‗lmagan  ish  joyidan  olingan  mehnat  haqi  to‗lovlari  va  boshqa  to‗lovlardan 
jismoniy  shaxslar  daromadiga  solinadigan  soliqni  hisoblab  chiqarish  yil  boshidan  o‗sib 
boruvchi yakun bilan soliq solinadigan jami daromad summasidan ularni hisoblab yozishning 
borishiga  qarab  (agar  bunday  daromadlar  to‗langan  bo‗lsa),  belgilangan  stavkalar  bo‗yicha 
amalga  oshiriladi.Agar  asosiy  bo‗lmagan  ish  joyidagi  mehnat  to‗lovi  bo‗yicha  daromad 
oluvchi jismoniy shaxs buxgalteriyaga eng yuqori stavka bo‗yicha daromadidan soliq ushlab 
qolinishi  haqida  ariza  topshirsa,  daromadlarni  to‗lovchi  yuridik  shaxslar  soliq  to‗lovchining 
arizasiga  ko‗ra  soliqni  ushlab  qoladilar.Asosiy  bo‗lmagan  ish  joyidan  daromad    olgan 
jismoniy  shaxslar  daromadidan  olingan  daromadlar,  qilingan  xarajatlar  va  ushlangan  soliq 
summasi to‗g‗risidagi taqdim etilgan deklaratsiya ma‗lumotlari bo‗yicha soliq xizmati organi 
tomonidan  daromad  solig‗i  yakuniy  summasi  hisoblab  chiqariladi.  Rezident    jismoniy 
shaxslarning O‗zbekiston Respublikasidan tashqarida (shu jumladan asosiy ish joyidan) olgan 
daromadlaridan  daromad  solig‗i  yakuniy  summasini  hisoblab  chiqarish  ham  xuddi  shunday 
tartibda amalga oshiriladi. 
Jismoniy  shaxslarning  daromadiga  solinadigan  soliqni  ushlab  qolish  va  byudjetga 
o‗tkazish uchun yuridik shaxs javobgardir. Soliq summasi ushlab qolinmaganda yuridik shaxs 

---

 
 
40 
 
ushlab  qolinmagan  soliq  summasini  hamda  u  bilan  bog‗liq  jarima  va  penyalarni  byudjetga 
to‗lashi shart.