Guliston davlat universiteti kafedra "iqtisodiyot" soliq va soliqqa tortish

 Yer solig„ini hisoblab chiqarish tartibi 
Jismoniy  shaxslar  uchun  yer  solig‗ini  davlat  soliq  organlarining  xodimlari  hisoblab 
chiqaradi. Davlat soliq xizmati organlari yer uchastkalari mulkdorlari, yer egalari yoki yerdan 
foydalanuvchilar  yoki  ijarachilar  bo‗lgan  jismoniy  shaxslarning  muntazam  hisobini 
yuritadilar. 
Dehqon xo‗jaliklari (yuridik shaxsni tashkil etmaganlari) hisoblab  yozilgan  yer solig‗i 
umumiy  summasining  95  foizini  byudjetga  va  5  foizini  Dehqon  va  fermer  xo‗jaliklarini 
qo‗llab-quvvatlash  jamg‗armasiga  to‗laydilar.  Shu  munosabat  bilan  davlat  soliq  organlari 

---

 
 
89 
 
dehqon  xo‗jaliklariga  yoziladigan  to‗lov  xabarnomalarida  byudjetga  to‗lanadigan  yer  solig‗i 
summasi va Jamg‗armaga to‗lanadigan yer solig‗i summasini alohida ko‗rsatadilar. 
Soliq  to‗lanishi  to‗g‗risidagi  to‗lov  xabarnomalari  jismoniy  shaxslarga  davlat  soliq 
organlari tomonidan har yili, joriy yilning 1 mayidan kechiktirmay topshiriladi. 
Yer  uchastkalarining  maydoni  o‗zgarganda  va  yil  davomida  imtiyoz  huquqi  paydo 
bo‗lganda yoki bekor qilinganda davlat soliq organlari bir oy davomida soliqni qayta hisob-
kitob qilishlari va soliq to‗lovchiga to‗lash muddatlari o‗zgarganini hisobga olgan holda yangi 
yoki qo‗shimcha to‗lov xabarnomasini taqdim etishlari shart. 
Jismoniy  shaxslarga  shahar  va  qo‗rg‗onlarda  yakka  tartibda  uy-joy  qurish  uchun 
berilgan  yer  uchastkalarining  maydonlari  yakka  tartibdagi  uy-joylarni  hisobga  olish  va 
nazorat qilish shahar yoki tuman boshqarmasi yoxud ishlab chiqarish uy-joy inspektsiyasining 
mavjud materiallari bo‗yicha hisobga olinib, har yili naturada aniqlashtiriladi. 
Jismoniy  shaxslarga  qishloq  joylarda  shaxsiy  yordamchi  xo‗jalik  (dehqon  xo‗jaligi) 
yuritish  uchun  berilgan  yer  uchastkalari  tomorqa  yerlardan  va  jamoat  yerlarida  qo‗shimcha 
ajratilgan yer uchastkalaridan iborat bo‗lishi mumkin. Bunday holda tomorqa yerlar maydoni 
yer  kadastri  ma‗lumotlari  bo‗yicha  qabul  qilinib,  yuz  bergan  o‗zgarishlar  har  yili  naturada 
aniqlashtiriladi.  Jamoat  yerlarida  qo‗shimcha  ajratilgan  yer  uchastkalari  maydoni 
xo‗jaliklarning ma‗lumotlari bo‗yicha hisobga olinib, har yili aniqlashtiriladi. Agar jismoniy 
shaxs  yakka  tartibda  uy-joy  qurilishi  yoki  shaxsiy  yordamchi  xo‗jalik  (dehqon  xo‗jaligi) 
yuritish uchun berilgan yer uchastkasida tadbirkorlik faoliyati bilan shug‗ullansa yoki yerdan 
maqsadli foydalanishni  o‗zgartirmasdan o‗z uyini  ofis  sifatida rasmiylashtirsa, bunda undan 
yer  solig‗i  yakka  tartibda  uy-joy  qurilishi  yoki  dehqon  xo‗jaligini  yuritish  uchun  berilgan 
yerlar uchun belgilangan stavkalar bo‗yicha undiriladi. 
Ko‗p  xonadonli  turar  joylarda  yashaydigan  jismoniy  shaxslardan  yer  solig‗i 
undirilmaydi.  Xonadondan  yoki  ko‗p  xonadonli  turar  joylarning  bir  qismidan  odamlarning 
yashashi  bilan  bog‗liq  bo‗lmagan  maqsadlarda  foydalanilganda,  belgilangan  tartibda 
xonadonning umumiy maydonidan kelib chiqib, yer solig‗ining tegishli hissasi undiriladi. 
Egalik  qilish  huquqi  meros  bo‗yicha  turar  joy,  noturar  imorat  va  inshootlar,  bog‗ 
uychasi o‗tishi bilan birga o‗tgan  yer uchastkalari uchun  yer solig‗i merosxo‗rlardan, meros 
qoldiruvchining soliq majburiyatlarini hisobga olgan holda undiriladi.