Guliston davlat universiteti jismoniy tarbiya va jismoniy madaniyat kafedrasi jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy fiziologik asoslari

Atamaning o’zbek tilida nomlanshi	Atamaning rus tilida nomlanshi	Atamaning ingliz tilida nomlanshi
Atamaning ma’nosi
Aspiratsiya	Aspiratsiya	Aspiration, inhalation	nafas o’tish yo’llarining suv bilan to’lib qolishi.
Anamnez	Anamnez	Anamnesis, history	so`rash metodi tibbiyotda jumladan, sport tibbiyotida ham keng qo`llaniladigan tekshirish metodlaridan biri bo`lib, bu sub`ektiv tekshirish metodiga kiradi.
Giperemiya	Giperemiya	hyperemia	mahalliy qon to’liqligi
Gipodinamiya	Gipodinamiya	hypodinamic	xarakatning cheklanishi
Giperdinamiya	Giperdinamiya	Giperdynamia	xarakatning xaddan tashqari oshishi.
Gematoma	Gematoma	Hematoma	tomirlar yorilganda teri ostida paydo bo’ladigan qon ivindilari.
Gemartroz	Gemartroz	Bleeders joint, hemarthron	bo’g’imlar bo’shlig’iga qon quyilishi
Gipokinez	Gipokinez	hypokinesis	organizm mumkin qadar tez tiklanishi uchun qo’llaniladigan usullar va vositalar: uqalash, ovqatlanish masalalariga rioya qilish, turli suv muolajalari, aktiv va passiv dam olish.
Gravitatsion shok	Gravitatsionno’y shok	Gravitational shock	shokning bir turi
Gipostaz	Gipostaz	Hipostasis	yurak faoliyatining susayishida qon o’z og’irligi bilan oqadi va gavdaning pastki qismlarida va ichki organlarida yig’iladi
Gipertrofiya	Gipertrofiya	hypertrophy	jismoniy mashq bilan muntazam shug’ullanish natijasida muskulda ko’ndalang kesimning ortishi ichki gipertrofiya deb yuritiladi
Gemoagglyutinatsiya	Gemagglyutinatsiya	Hemagglutination	bir kishi qonining zardobi boshqa kishining eritrotsitlarini yopishtirishi hodisasi
Differentsirovka qilish	Differentsirovka	Embryonization, differentiation	farqlash davri. Bunda sportchi o’z harakatlarini tahlil qilib, behuda harakatlarni asosiy harakatlardan farq qiladi, maqsadga muvofiq ish bajaradi
Diastolik bosim	Diastolicheskaya davleniya	Diastilic pressure	arteriyadagi minimal bosim. Manjetkadagi bosim pasayganda puls tovushi yuqoladi, shu puls tovushi yo’qolgan paytda manometr ko’rsatgan bosim minimal, ya’ni diastolik bosim bo’ladi
Dinamometriya	Dinamometriya	Dynamometer, miodynamometer	muskul kuchini o’rganish
Yog’li distrofiyalar	Jirnaya distrofiya	Greasy dystrophy	yog’ almashinuvining buzilishi natijasida rivojlanadi
Inkubatsion davr	Inkubatsionno’y tsikl	Incubative cycle	yashirin yoki latent davr hisoblanadi
Immobilizatsiya	Immobilizatsiya	Immobilization	birinchi tibbiyot yordami-ning eng ko’p uchraydigan usullaridan biridir
Koordinatsiya	Koordinatsiya	Timing, coordination	muskullar ishini aniq bajarish
Ortostatik kollaps	Ortostaticheskiy kollaps	Orthostatic collapse	uzoq vaqt davomida xarakat qilmasdan turgan sportchilarda xushdan ketishning ro’y berishi
Peritonit	Peritonit	Peritonitis	qorin pardasi yallig’lanishi
Patologiya	Patologiya	Pathology	grekcha «Patos» kasallik "logos" fan demakdir
Prodromal davr	Prodromalno’y tsikl	Premonitory cycle	kasallik simptomlarining butunlay rivojlanishiga qadar bo`lgan davr
Staz	Staz	Stasis	qon harakati sustlashganda mayda qon tomirlaridagi qon oqimi butunlay to’xtab qolishi
Simptomlar	Simptomo’	Antipraxia, symptoms	kasallik belgilari
Spirometriya	Spirometriya	Spirometery	o`pkaning hayotiy sig`imini o’lchash usuli
Skolioz	Skolioz	Scoliotic	tashqari umurtqa pog`onasi yonga egilishi
Sinxronizatsiya	Sinxronizatsiya	Timing, synchronization	impulslarning bir yo’la qo’zg’alishga uchrashi
Fastsiya	Fastsiya	Fascia, band	muskullarning ustidan biriktiruvchi to’qimadan iborat bo’lgan o’rab turgan parda
Xronik	Xronicheskiy	Chronic	surunkali
Yatrogen kasalliklar	Yatrogenno’e bolezni	Paratherapeutic illnesses	shifokorning noto’g’ri tashxisi natijasida ishonuvchanlik sababli paydo bo’ladigan kasalliklar
Geteroxroniya	Geteroxroniya	Heterochronic	rivojlanishning notekisligi
Pubertat	Pubertat	Pubertal	balog’atga yetish davri

5.INFORMATsION-USLUBIY TA’MINOT

0. 
   5.1. ASOSIY ADABIYoTLAR
   

	Muallif, adabiyot nomi, turi, nashriyot, yili, xajmi	Kutubxonada mavjud nusxasi
	Dembo A.G – «Sportivnaya meditsina». 1990, 1995 g	1
	Shafranovskiy A.E – Vrachebno – pedagogicheskiy kontrol za fizicheskim vospitaniem 1992
	Deshiv D.F, Vasileva V.E – Vrachebno’y kontrol’ i lechebnaya fizicheskaya kultura 1999 g
	Azimov I.G, Sobitov Sh - « Sport fiziologiyasi», Toshkent , 1993 y	30
	Ismailov M.N - «Bolalar va o’smirlar gigienasi»Toshkent,Ibn Sino, 1994 y	5
	Rixsieva A., To’raxo’jaev X. Sport meditsinasi asoslari.-Toshkent : “Meditsina” 1985.	10
	S.N. Popov, Lechebnaya fizicheskaya kultura. –Moskva “Fizkultura i sport” 1978.	2
	A.Minx, I.N.Malosheva “Umumiy va sport gigienasi asoslari”. T.,1981.	10
	Ya.S. Vaynbaum, “Jismoniy tarbiya gigienasi”- T. O’qituvchi nashriyoti, 1988yil, 216 bet.	10
	Sportivnaya meditsina. Pod-red. V.L.Karpmana, Uchebnik dlya institutov Fizicheskoy kulturo’ .-M.: Fizkultura i sport.,1987.	10
	I.G’. Azimov, A.K. Hamroqulov, Sh.S. Sobitov, “Umumiy va sport fiziologiyasidan amaliy mashg’ulotlar” T.-1992, O’qituvchi nashriyoti, 172 bet	10

5.2. QO’ShIMChA ADABIYoTLAR

№	Muallif, adabiyot nomi, turi, nashriyot, yili, xajmi	Kutub-xonada mavjud nusxasi
	Dubrovskiy V.I – Lechebnaya fizicheskaya kultura 1999 g	10
	Siluyanovam V.A, Sokova E.V - Sportivnaya meditsina 1998 g	10
	Zimkin N.V – fiziologicheskie osnovo’ fizicheskoy kulturo’ i sporta 1995 g	10
	V.I.Dubrovskiy - Sportivnaya muditsina, Gumanitarno’y izdatelskiy tsentr VLADOS», 2002 g	20
	V.L.Karpman, Z.B.Belotserkovskiy, I.A. Gudkov, “Testirovanie v sportivnoy meditsine”, Moskva-“Fizkultura i sport” 1988yil, 206 bet	10
	I.G’. Azimov, A.K. Hamroqulov, Sh.S. Sobitov, “Umumiy va sport fiziologiyasidan amaliy mashg’ulotlar” T.-1992, O’qituvchi nashriyoti, 172 bet	10
	www. biology.ru def.kondopoga.ru www.neopod.ruG’G’catalogG’G’sportG’G’sport gamesG’G’ www.ictcountcil.gov.ru www.ziyonet.uz	10

JISMONIY TARBIYA GIGIENASI VA SPORTNING TIBBIY FIZIOLOGIK ASOSLARI

FAN DASTURI

Bilim sohasi:	100000 – Gumanitar
Ta`lim sohasi:	110000 – Pedagogika
Ta`lim yo‘nalishi:	5112000 – Jismoniy madaniyat

Toshkent – 2016
Fan dasturi Oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta`limi yo‘nalishlari bo‘yicha Muvofiqlashtiruvchi kengashning 2016-yil “___”________dagi “____” -son majlis bayoni bilan ma`qullangan.
Fan dasturi Toshkent davlat pedagogika universitetida ishlab chiqildi.
Tuzuvchilar:

Toirova M.	-	Nizomiy nomidagi TDPU “Jismoniy tarbiya metodikasi va bolalar sporti” kafedrasi dosenti, biologiya fanlari nomzodi.
Umurzaqova R.Z.	-	Nizomiy nomidagi TDPU “Jismoniy tarbiya metodikasi va bolalar sporti” kafedrasi dosenti, tibbiyot fanlari nomzodi.
Zayniddinov T.B.		Nizomiy nomidagi TDPU “Jismoniy tarbiya metodikasi va bolalar sporti” kafedrasi o‘qituvchisi.

Taqrizchilar:

Komilov J.K.	-	Guliston Davlat universiteti “Pedagogika” fakulteti dekani, p.f.n. dosent v.b.
Davronov M.	-	Mirobod sanoat kasb-hunar kolleji “Jismoniy tarbiya va bolalar sporti” bo‘limi dekani.

Fan dasturi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti o‘quv-uslubiy kengashida tavsiya qilingan (2016-yil “___” __________dagi ___-sonli bayonnoma)


Kirish

Ushbu dasturda jismoniy tarbiya gigienasi va jismoniy tarbiya gigienasi va sportning tibbiy fiziologik asoslari fani bo‘yicha talabalarni sportda tarbiyalash, sog‘lomlashtirish, davolash va tiklanishga qaratilgan yo‘nalishlarida jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida xizmat tizimi bilan tanishtirish, kasallik turlariga qarab davolash jismoniy mashqlarni tashkil qilish va uni o‘tkazish, har bir muolajani gigienik sog‘lomlashtirish ahamiyatini yuzaga keltirish va sport shikastlanishlarida birinchi tibbiy yordam ko‘rsatishni o‘rgatish kabi masalalarni o‘z ichiga qamrab oladi.