Guliston davlat universiteti jismoniy tarbiya va jismoniy madaniyat kafedrasi jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy fiziologik asoslari

Nazorat savollari

1. 
   Sovukda chiniqish deganda nimalar nazarda tutiladi?
   
2. 
   Effextiv ravishda chinikishda nechta printsipga amal qilinadi?
   
3. 
   Chiniqpshning sog’lomlashtiruvchi ta’siri deganda nimani tushunasiz?
   

3-savolning bayoni: Havoda chiniqishni rizojlantirish. Havo vannasi kabul qilishni to’la yoki qisman (tru. si, cho’milish kostyumida) yalapg’och bo’lib, xonadagi ha-rorat Q15°—20° bo’lgandan boshlanadi. Protsedura o’n minut davom ettirishdan boshlanib, xar kuni 3—5 mi-nutdan oshnrib boriladi va 30—50 minutgacha etkazi-ladi. Kishining yoshiga va salomatligining ahvoliga qarab, harorat Q 12—15° ga kadar pasaytiriladi. Ki-shi o’zipi yaxshi xis qilishi protseduraping.organizm imkoniyatlariga adekvantligini, ya’pi mos kelishini ko’rsatuvchi mezon xisoblanadi. Et uzishishi, badanning qaltirab, ko’kimtir tusga *shra boshlashp me’yorning or-tib ketganligini ko’rsatadiG)
Havoda chinikishpi jismoniy mashqlar bilan birga qo’shib olib borish yaxshi natija beradi. Havo harorati Q 15° bo’lgan vaqtda va engil shamol esib turganida ochiq xavoda o’tkaziladigan jismopiy mashqlarni tri-kotaj kostyum kiyib olgan xolda boshlanadi va 10—15 mpnut shug’ullaigandan keyin kostyum yoki ko’ylak echib tashlanadi. Shundan keyingi mana shunday haroratda bajariladpgan mashqlarnn kostyumsiz (trusida) yoki belga qadar yalapg’och bo’lib boshlash mumkin. Mana shun-day tayyorgarlikdan keyin mashg’ulotlarni ancha past (nol gradusgacha) haroratda xam trikotaj yoki jun kostyum kiyib boshlayverish va nashg’ulot davomida bu kiyimlarni echib shug’ullanish xam mumkin. Mipusli havo (—35° gacha) da mashg’ulotlarni jun yoki yarim jun kostyum kiyib o’tkazish, yana boshga shapkacha va ko’lga qo’lqop kiyib olish mumkin, qisqa muddat (2—5 minut)>^ ga ko’ylak (kurtka) ni echib shug’ullanish ham mumkid^ Bundan xam sovuq xavoda mashg’ulot o’tkazilganda ki-shilarning individual tayyorgarligi hisobga olinadn hamda mashg’ulotlarki odatdagidek ikkita (trikotaj va jun) kostyumda yoki kostgom va kurtkada o’tkaziladi.
Urtacha shamol esib turganda xavoning sovuq ta’siri 2—3° kuchliroq shamol vaqtqda 5—6° ortadi. Nam havo xam sovituvchi ta’sir ko’rsatadi. Bunday xollarda sha-moldan va namdan saqlovchi kostyum kiyiladi.
Havo vannalari qabul kilinayotgan vaktda kishi o’zi-ni-o’zi massaj qilish — gavdani silash, artish — ishka-lash, razminka qilish, boshning yuqori qismini so’ngra bo’yinni, qo’lni, ko’krak qafasini, korinni, orqani, bel-ni, oyoqlarni birin-ketin izchillik bilan massaj qilib
_turish yaxshi natija beradi. Ochiq xavoda uzoq vaqt bo’-^_sh _ sayrga chikish, o’yinlar uyushtirish, aktiv va pas-_siv dam olishning boshka formalarini ochiq xavoda o’t-_kazish gavdaga chiniktnruvchi ta’sir ko’rsatadi. Ochi^ hayaoda yokn derazasi, fortochkasi ochplib, yaxshi shamol-latib ko’ynlgan xonada uxlash xan kishining chiniqishi-_ga ancha'samarali ta’sir ko’rsatadi.