Guliston davlat universiteti fizika matematika fakulteti axborot texnologiyalari kafedrasi

Tsezar  usulining  kamchiligi   harflarning alfavit bo’yicha  joylashgan o’rni 

bo’yicha mos tartibda simmetrik almashtirilishidir. 

Tayanch  so’zli  Tsezar  usulida  siljitish  bilan  birgalikda  tayanch  so’z 

qo’llaniladi. Tayanch so’zni qo’llashdan maqsad hosil qilinadigan alfavitda harflar 

ketma-ketligini o’zgartirishdir. 

Misol.  kq5  va  KOMPYUTER  tayanch  so’zini  olamiz  va  bu  so’z  k  — 

o’rindan yoziladi: 

0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  1

0 

1

1 

1

2 

13 

А  В  С  D  Е   Ѓ  G   Н  I   J   K  L  M N 

 

   

 

 

K  O   M  P   Y   U   T   E

п^  

R 

      

1

4  

15  16  1

7  

1

8  

1

9  

2

0  

2

1  

2

2  

2

3  

2

4  

2

5  

O  Р   Q  R  S  T  U  V  W  X   Y  Z 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ushbu  tayanch  so’z  alifbodagi  ko’rsatilgan  joyda  joylashtiriladi,  undagi 

harflar  inobatga  olinmasdan,  qolgan  harflar  alfavitdagi  tartib  bo’yicha  tayanch 

so’zdan keyin ketma-ket yoziladi va natijada, quyidagi ko’rinish hosil qilinadi: 

 

0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  10 11  12 13 

S  V

W 

W

X 

X

Y 

Z

Z 

K  O  M  P

Y 

Y  U  T  E  R

В 

 

 14  15   16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  

A   B   C   D  F   G  H   I   J  L  N  Q 

 

Yuqorida  ko’rib  chiqilgan  AXBOROT  XAVFSIZLIGI      so’zi  esa  mazkur 

usul yordamida SLVADAG LSIKFPQTPOP ga o’tkaziladi.