Guliston davlat universiteti filologiya fakulteti

GLOSSARIY
Fonetikaning ob’yekti - hozirgi o’zbek adabiy tilining tovush tizimi.
Fonetikaning maqsadi - talabalarni adabiy tilining tovush tizimiga oid nazariy va amaliy bilimlar bilan tanishtirish.
Kursning vazifalari - maqsadga erishish yo’lida bajariladigan ishlar.
Adabiy til - milliy tilning ishlov berilgan, me’yorlashtirilgan oliy formasi.
Sistema - har biri alohida mustaqil (avtonom)bo’lgan murakkab mexanizmlar (fonemalar tizimi, morfemalar tizimi, leksik birliklar tizimi, sintaktik konstruktsiyalar tizimi) o’rtasidagi aloqadorlikdan tarkib topgan makrotizim.
Struktura - bir butun tizim (makrotizim) tarkibidagi mikrotizimlar, ular o’rtasidagi aloqalar mexanizmi.
Norma (me’yor) - adabiy tilga va adabiy nutqqa xos barqaror belgi-xususiyatlar. Ular ijtimoiy til amaliyotida tanlab olinadi va mustahkamlanadi.
Lingvistik omillar - til strukturasi va sistemasiga mansub bo’lgan, shu tizim qoida-qonuniyatlaridan kelib chiqadigan omillar: fonemalarning funktsional xususiyatlari, morfema tiplari, leksik va grammatik tizimlar xususiyatidan kelib chiqadigan faktorlar. Ular lisoniy omillar deb ham yuritiladi.
Ekstralingvistik omillar - tildan boshqa sistemalarga oid faktorlar (nolisoniy omillar). Ular til taraqqiyotiga tashqaridan ta’sir o’tkazadi.
Uzus -- leksema, frazema, so’z shakli va sintaktik konstruktsiyalarning til egalari tomonidan qabul etilgan qo’llanishi.
Til -- fonetik, leksik va grammatik vositalar o’rtasidagi aloqa-munosabatlardan tarkib topgan barqaror tizim (sistema).
Nutq -- til vositalari ishtirokida fikr ifodalash jarayoni.
Fonetika - tilshunoslikning fonetik birliklar, ularning fizik-akustik va h.k. xususiyatlari haqida ma’lumot beruvchi bo’limi.
Segment birliklar - so’z yoki morfema tarkibida (yoki nutq oqimida) gorizontal chiziq bo’ylab birin-ketin keladigan birliklar: nutq tovushi, bo’²in, fonetik so’z, takt, fraza.