Guliston davlat universiteti b. A. Xasanov, A. A. Xashimov, A. B. Muxametov, A. A. Abduvohidov buxgalteriya hisobi

2-misol. “MAB” kompaniyasi o’zining doimiy mol etkazib beruvchisi hisoblangan “MBA” kompaniyasining nominal qiymati 1000 so’m bo’lgan 800 dona aktsiyasini uzoq muddat davomida daromad olish maqsadida sotib olish niyatini bildirdi. “MBA” kompaniyasi o’z aktsiyalarini nominal qiymati 800 000 so’m, lekin shu kundagi joriy qiymati 1 500 000 so’m bo’lgan “MAB” kompaniyaning uskunasiga almashtirishi mumkinligini aytdi. Tomonlar roziligi bilan kelishuv imzolandi. Bu xo’jalik muomalasi 12-sonli Buxgalteriya hisobining “Moliyaviy investitsiyalarni hisobga olish” deb nomlangan milliy standarti holatlariga ko’ra quyidagi yozuvlar bilan rasmiylashtiriladi:
D 0610 “Qimmatli qog’ozlar” 1 500 000 so’m
K 9210 “Asosiy vositalarning chiqib ketishi” 1 500 000 so’m
Investitsiyalar qo’shma, sho’’ba va qaram korxonalarni Ustav kapitalida daromad olish maqsadida qatnashish orqali ham yuzaga kelishi mumkin. Bunday holatda quyidagi buxgalteriya yozuvlari qilinadi:
D 0620 “Sho’’ba xo’jalik jamiyatlariga investitsiyalar” yoki
D 0630 “Qaram xo’jalik jamiyatlariga investitsiyalar” yoki
D0640 “Chet el kapitali mavjud bo’lgan korxonalarga investitsiyalar”
K 5110 “Hisob-kitob hisobvarag’i” yoki pul mablag’larini hisobga oluvchi boshqa hisobvaraqlar yoki
K 9210 “Asosiy vositalarning chiqib ketishi” yoki
K 9220 “Boshqa aktivlarning chiqib ketishi”.
Investitsiya sifatida kirim qilinayotgan qimmatli qog’ozlar ko’pchilik hollarda nominal qiymatidan yuqori yoki kam bahoda xarid qilinishi mumkin. Sotib olish va nominal qiymat o’rtasida yuzaga kelgan farq (ustama yoki chegirma) 12-sonli BHMS talablariga binoan ushbu qimmatli qog’ozlarning harakat muddati davomida hisobdan chiqarilib boriladi.