Gulhayridoshlar

KEMBRIY	ORDOVIK	SILIUR		DEVON		TOSHKO’MIR
PERM
Bu davrda iqlim mo’tadil bo’lib o’simlik va hayvonlar dengizda tarqaldi. Hayvonlardan ikki pallali chig’anoq, qorinoyoqli, boshoyoqli, molyuskalar, halqali chuvalchanglar, trilobitlar keng tarqaldi. UMURTQALI hayvonlarning dastlabki vakili qolqondog’ baliqlar yashagan. Ular hozirgi to’garak og’izlilar, minogalar miksinalarning uzoq qarindoshi. Turkiston , Olatog’, Zarafshon tog’ tizmalaridan KEMBRIY davriga xos soda hayvonlar: bulutlar, kovakichlilar, qisqichbaqalar, ko’k-yashil, yashil suvo’tlar topilgan.		Bu davrda dengiz sathi ortib unda yashil qo’ng’ir, qizil suv o’tlari bosh oyoqli qorinoyoqli molyuskalar xilma xilligi ortgan	Tog’ hosil bo’lishi kuchayib quruqlik sathi ortadi. Iqlim nisbatan quruq bo’lgan. Davr ohiriga kelib qisqichbaqa chayonlar rivojlangan. Qirg’oq yaqinidagi suv o’tlar tabiiy tanlanish va yashash uchun kurash natijasida quruqlikga chiqqan, ular dastlabki quruqlik o’simligi PSILOFITLAR hisoblanadi. Markaziy Osiyoda kuchli vulqonlar otiladi boshladi. Zarofshon tog’ tizmalaridan kovak ichli hayvonlar bilan silofitlarning tosh qoldig’i topilgan.		Quruqlikning ortishi natijasida dasht va yarim dashtlar ko’paygan. Dengizda tog’ayli baliqlar ko’payib qalqondorlarning yashash uchun kurashda kamayib bordi. So’ngra suyakli baliqlar kelib chiqqan. Sayos suv havzalaridan ikki yoqlama nafas oladigan baliqlar (latimeriya) tirik qazilma sifatida hozir ham Janubiy Afrika, Madagaskar qirg’oqlaridan topiladi. Bu davrda o’rmonlarni paparotnik, qirq bo’g’in, pilaunlardan tashkil topgan. Bo’g’im oyoqlarning ba’zilari atnosfera havosi orqali nafas olish natijasida HASHORATLAR kelib chiqqan panja qanotli baliqlarni ayrim turlari quruqlikda yashovchilar kelib chiqqan.		Bu davrning boshlarida Markaziy Osiyo suv bilan qoplangan. Davr oxirida Amidaryo va Sirdaryo Orol dengizi va uning sharqiy tomonidan dengiz chekinib quruqlik paydo bo’lgan. Quruqlikdagi sporali o’simliklar orasida Lipidodendron, klaunlar kalomitlar (bo’yi 20-25 metr) ko’plab o’sgan. Onda – sonda Ochiq urug’lik o’simlik: Kordaitlar ham uchrab turgan. Iqlim, nam havoda korbanat angidrik ko’p, batqoqli yerlarda bo’yi 40 mertli: paparotnik, plaunlar, qirqbo’g’inlar ko’p uchragan, suvda hamda quruqlikda yashovchi stegotsefallar va uchuvchi hashoratlar (sunerak, ninachilar) rivojlangan.	Iqlim quruq va sovuq bo’lgan. Suvda va quruqlikda yashovchilarning ko’p qismi qirilib ketgan. Botqoqlik va sayozliklarda mayda hayvonlar yashirinib tirik qolgan. Keyin ulardan sudralib yuruvchilar paydo bo’lgan. O’SIMLIKLARADAN-kalarpitlar daraxtsimon kordoitlar nina bargli o’simliklar.