|
мева
(УзРС., 253), каз.
миуа (ҚТТС, II, 143), түркм.
миве берйэн агаклар
(РТмС., 494).
М ийзан
/иуйцзк-қаўынныц ииспеген мийзан түйне-
ги. Сырты көк т. б. қыртысы болады. Қаз.
мизйм
(ҚТ
ТС, II. 142).
Л4у/7/у/с-бүртик, өсимликтин гул шығаратуғын бүр-
тиги:
мынадан шыққан мүтүк сабаққа айланы п ке-
тэди.
(Ҳәм).
Иайман
жуўэ/?и-жүўериниц бир түри, 90 күпде
иисип жетилиседи. Әдетте жүўерилердиц ҳәммеси де
суўық урын, бнр тоқтағаннаи кейип орылады (Келт).
Наны гош-кэўыичып
түри. Ишки қыртысы мазалы,
қалыц, дәнлери ирн, түри ҳәр қыйлы формада бола-
ды. Аўырлығы көлемине, салмағына карайды (Ҳәм).
Хорезм ғоворларында
нань гуш
делинедн.
Н ауурузбайы-
гүзгн қауьш, реци көгис, түри кара,
қыртысы (қабығы) қалыц (Досб). Хорезм говорларын-
да:
наврьзбайь.
^Н аўуш пиаз-
ныш пыяз. Бул бәҳәр айларында өснп
шығатуғын пыяздыц түрп, яғный өгкеп и<ылғы егил-
ген пыяздыц орнына шығады (Досб). Өзбекше
нши
сөзи
өсиў
деген мәнини анлатады (УзРС., 280), түр-
км.
ир бишен соган
(РТмС, 633, 296), татар.
суган
(РТтС, II, 159).
Нашоты//нашуаты-жсш
1
спщ
түри. Тухымы уқсас
болмаса да алма, алмурт, нашўаты (нак) үшеўин бнр
бирине сабыўга болады (Ҳәм). Нзб.
нок, нашвати-к
итай-
ская груша (УзРС, 232),түркм.
армыт
(РТмС., 128),
3 - 5 8
.33
www.ziyouz.com kutubxonasi
татар.
гругиа
(РТтС, I, 213). Хорезм говорларынла-
бул сөз
нашпоть
(
наиюати, нок)
формасына ине.
/Л?у//«;>//«л.у,;л-нәлше. Ҳәркапдай жемис ямаса баска
тсректиц нолшсси. Иолшени саклаўяыц жолы: иши суў-
ға толтырылган шийшеге бир машын (шақмак-О.
Л )•
кант салын, нәлшени сонын ишнне салады. Нолше
норленедн. Усында» усыл менеи нолшени аман алып
калыўга болады (Ҳәм). Аталган сөз өзб.
нихол
(УзРС
287), түркм.
нахал, шитил
(РТмС., 670).
П у қ у л у ерик-е
риктиц түрн. Формасы кишкене, қа-
ғы (кептирнлген) өзинен-өзн сондай мазалы болып»
келеди.
П азэ-
пазна, аўыл хожалык әсбабы (ҳәзир гөнер-
гсн). Әзб.
лемех, тиш
(РУзС., 333), түркм.
а за л, ер-
Ремир
/РТмС., 288/, татар.
торән
(РТтС, II, 144).
П ахт а ширкәт-пахта
складшысы:
Оннан соқ от-
ызыншы жылы пахт а ширкэт боп ислэдик. Ш иркэт
сөзи өзбек тилинде
ширкат
болып айтылып
товари-
щество, сообщество, компания, обьединение
деген
мәнилерге ийе (УзРС, 542), түркм.
шерекет, бирле-
шик
(РТмС., 768).
Пэйўандэки
е/шк-сабылған үлкен ерик. Өзб.
пай-
вандиЦпайвандтаг
привитый,* подвой (УзРС.,
316),
түркм.
сапылян эрик
(РТмС., 504, 804).
/7алэи/-каўашанын пақалы. Бул сөз өзб.
палоч,
(Уз-
РС., 317), түркм.
балдак
(Р'1мС., 740).
/7иссэ-пнсте, қубла районларда өсетуғын жемис
ағашы ҳәм онын мийўеси (Досб). Каз.
ГНсте
(ҚТТС,
II, 223), өзб.
писте
(УзРС, 327), түркм.
писсе
(РТ
мС., 819).
Сабық ж олы-
сабыў, шағылыстырыў жолы, усылы.
Кара талды ақ талға сабыў ушын кишкене нәлд»
жуўан түптиц шакаларына әкелип тутастырып, сырты-
нан орайды, оныц сыртын бөгепеклейдн. Усылай етип
сабыў жолы өтеди.
Ўо нәмэлим бизгэ, т уқуму, уқсас
боса сабуўға болады
(Ҳәм). Өзб.
пайванд, паиванд'
қилиш , пайвандлаш
(РУзС., 480), түркм.
сапма, пей-
вент этме
(РТмС., 421), татар.
бөре я лга у
(РТтС, 1,
375).
Сары буўун
-каўын ҳәм помидор аўырыўы:
Тамар-
га йақын йерда болады, бир бууун ширийди.
Өзб.
сариқ буғин
(УзРС., 99{ 356).
34
www.ziyouz.com kutubxonasi
С эллэ кэдиЦмары кэди
— сәлле формасындағы ас-
кабак (кәдп) ямаса „мары асқабағы“ деп аталады.
Сэўэт —
ак талды қубла райопларында
сэўэт
дей-
ди. Жапырағ
1
.| көкшнл болып келедн. Ақ сәўэт, қара
сәўэт болып екиге бөлинсди (Досб.).
Секэрпара—жязш
каўыиныц түрн. Сыртқы
көри-
нисн жийденпн жапырағындай ҳәм саргыш, бети шу-
бар-шубар, мазалы болады.
Секэрпараныц
сыртында
тилпк болмайды (Ҳәм). Хорезм говорларында қаўынныц
бул түри
шэкэрпара
, ал өзбек әдебнй тплнпде
шак-
арпалақ
(УзРС., 533) деп аталады.
Соқы—кели.
Сырткы кабығынан айырылмағаи салы-
ны т. б. түйиў ушын арналады. Сокы арнаўлы ағаштан
жонылып, дол ортасында адамныц колы екн жағынан
услап турарлыктай тутқасы бар үскене (Акк.). Аўызы
бар ла тиси жок, оны урмаған киси жоқ
{жумбақ)-
кели (ККРС, 310)'чв.Мысалда келтирилген сөз каз.
кел-
сап
(КТТС, 1. 283), өзб.
ўғир, ховонка
(РУзС., 844),
түркм.
соқы
(РТмС., 749).
Сүзеўүк —
бульдозер. Жер ислеринде кеннен кол-
ланылатуғын техникалық үскене:
1үцкэ сүзеўүк сүзип,
сүзип агашларды жығып кетип йеди:
Өзб., түркм.,
татар-
бульдозер.
Тайпы жүзүм —
гүзги жүзимниц түри. Ирени көгпс,
қызыл, узыншалаў. Үш жылда мийўе береди. Шама
менен 25—30 жылға дейин жасайды. Хорезм говор-
ларында
тайьпь,
өзбек әдебнй тилинде
тоифи
(й)
(УзРС., 440) вариантларында ушырасады.
Тамар-тамыр.
Өсимликтиц жерден
нәрлениўи
ушын ҳәрекет етиўши тамыры. Өснмлнк жердии асты-
наи өзине бир неше тамыр жаяды.
Тамарын кеўлэсэц кунайына қаласац
(Ҳәм). Каз.
тамыр
(КТТС, II, 328), өзб
томир
(УзРС., 442), түркм,
көк
(РТмС., 267), татар.
тамыр, твп
(РТТС, II, 106).
7
'арлама!Iторлама қ а ў ун —жазғы
каўынныи тури.
Дналекттс „жийдэ пошақ* деп те агалады. Мазалы
болыўы суўлылықтан, жерден азотты, кислородты аз,
Do'stlaringiz bilan baham: |
