Gruntlarning tabiati

Qoyatosh gruntlarni tasniflash ham Ўз РСТ 25100–95 yordamida amalga oshiriladi. qoyatosh gruntlarning tiplari ularni tashkil etuvchi jinslarning petrografik tarkibiga ko‘ra, turlari – mazkur jinsning strukturaviy – teksturaviy xususiyatlariga ko‘ra amalga oshiriladi. Qoyamas gruntlardan farqli o‘laroq qoyatosh gruntlarning asosiy ko‘rsatkichi sifatida suvga to‘yingan holatdagi namunalarning bir o‘q bo‘yicha siqilishga nisbatan mustahkamlik chegarasi R_c (MPa)ni oladi. quyidagi qoyatosh gruntlar farqlanadi:

Juda mustahkam . . . R_c >120

Mustahkam. . . . 120≥R_c>50

O‘rtacha mustahkam . . 50≥ R_c >15

Kam mustahkam. . . 15≥ R_c ≥5

Mustahkamlik darajasi pastroq 5> R_c ≥3

Mustahkamlik darajasi past . 3> R_c ≥1

Mustahkamlik darajasi juda past . R_c <1

qoyatosh gruntlar R_c < 5 MPa bo‘lgan holda odatda yarim qoya tosh gruntlar deb ataladi.

Muhandislik amaliyotida ko‘pincha qoyatosh jinslar yoriqsimonligining umumiy ko‘rsatkichlaridan foydalaniladi: YOBK – yoriqlar bo‘shligi koeffitsiyenti, M_yor – yoriqsimonlik moduli. Yoriqlar bo‘shligi koeffitsiyenti deb qoyatosh bloklari hajmiga yoriqlar hajmining nisbatiga aytiladi. Bu ko‘rsatkich rasman qoyamas gruntlarning g‘ovakliligi n ga teng. Biroq odatdagi sharoitlarda qoyamas gruntlar uchun n 0,3 dan 0,5 gacha bo‘lsa, qoyatosh gruntlar uchun YOBK birning yuzdan va hatto mingdan bir ulushlarini tashkil etadi, favqulodda hollarda 0,1...0,15 qiymatiga yetadi.