Gripp: Alomatlar, oldini olish va davolash usullari Gripp yuqtirganlikni qanday aniiqlash mumkin? Emlanish kerakmi? Kasallikni davolashning eng samarali usuli qanday? Epidemiya mavsumida shu kabi savollarga javob izlashga harakat qilamiz

Mavsumiy gripp epidemiyalari
Mavsumiy gripp epidemiyalari ko‘pincha dekabrdan martgacha kuzatiladi (bir yil ko‘tarilish dekabrda kuzatilsa, boshqasida — fevralda). Har yili kattalarning 5-10 foizi va bolalarning 20-30 foizi grippga chalinadi. Aksariyat insonlar kasallikka dosh berishga qodir, ammo yiliga 3-5 million odam grippning og‘ir turini boshdan kechiradi, bu esa 250-500 ming, ba'zida esa 1 milliongacha kishining o‘limiga olib keladi.
Profilaktika
Grippning oldini olishning bir necha yo‘li mavjud:

• 
  Kasal odamlar bilan aloqa qilishdan saqlaning.
  
• 
  Agar o‘zingizni yomon his qilsangiz, ishga bormang.
  
• 
  Betoblik tugab, kasallikning har qanday alomati yo‘qolgandan keyin kamida bir kun uyda qoling.
  
• 
  Agar kasal bo‘lsangiz, iloji boricha boshqa odamlar bilan aloqa qilishdan saqlaning.
  
• 
  Aksirish va yo‘talayotganda og‘zingiz va burningizni albatta ro‘molcha (bir marta ishlatiladigan qog‘oz) bilan yoping. 
  
• 
  Qo‘llaringizni iloji boricha tez-tez sovun bilan yuving. Agar buning imkoni bo‘lmasa, antiseptik gellardan (sanitariya vositalaridan) foydalaning.
  
• 
  Ko‘z, burun va og‘zingizga tegmang, ayniqsa jamoat joylariga borganda.
  

Ammo profilaktikaning eng samarali usuli vaksinatsiyadir. Grippga qarshi emlash samarali va xavfsizdir; 60 yildan ortiq vaqt davomida ko‘plab mamlakatlarda qo‘llanishda. Katta yoshdagi aholini emlash kasallik, ishdan mahrum bo‘lish va yaqinlarga yuqtirishdan saqlanish uchun tavsiya etilishi mumkin. Ammo emlanishi juda zarur bo‘lgan aholi guruhlari mavjudki, ularda asoratlar rivojlanishi tahlikasi yoki yuqtirish xavfi juda yuqori. 
JSST grippga qarshi har yili emlanishni quyidagilarga qat'iy ravishda tavsiya qiladi:

• 
  homiladorlikning har qanday bosqichidagi homilador ayollar; 
  
• 
  6 oylikdan 5 yoshgacha bo‘lgan bolalar; 
  
• 
  keksa odamlar (65 yosh va undan katta); 
  
• 
  surunkali kasalliklarga chalingan bemorlar;
  
• 
  sog‘liqni saqlash sohasi xodimlari.
  

O‘zbekistonda grippga qarshi bepul vaksinatsiya epidemiologik ko‘rsatmalarga asosan amalga oshiriladi. Budjet hisobidan xarid qilingan vaksinalar asosan og‘ir yurak-qon-tomir kasalligiga chalingan va tez-tez kasal bo‘ladigan bolalarga beriladi. Epidemiologik vaziyatga qarab odamlar bilan ko‘p muloqotda bo‘ladigan kasb egalari ham bepul emlanadi.
Gripp virusining 3 turi mavjud: A, B va C. A tipidagi viruslar sirtki oqsil birikmalariga qarab quyi turlarga bo‘linadi. Gripp viruslarining xilma-xilligi orasida A (H1N1) va A (H3N2) kichik tiplari eng ko‘p tarqalgan viruslardir. Virusning dominant turlarini/kichik turlarini bilish gripp epidemiyasi boshlanishidan oldin vaksinani tanlash uchun muhimdir.