Grafikning gorizontal o’qida aholi hissasi (foizi ), vertikal o’qida daromad

1.
Grafikning gorizontal o’qida aholi hissasi (foizi ), vertikal o’qida daromad
hissasi (foizi) ko’rsatilgan. Agar jamiyatda daromad mutlaq baravar taqsimlangan
deb faraz qilsak, ya’ni 20 foiz aholi jami daromadning 20 foiziga, 40 foiz aholi 40
foiziga ega bo’lsa, unda mutlaq tsnglikning bu vaziyatini ifodalovchi chiziq
bissektrisa ko’rinishiga ega bo’lar edi. Ammo, hayotda aholi o’rtasida
daromadlarning taqsimlanishi bir xil emas. Masalan, agar aholining 20 foizi A
nuqta bilan belgilangan daromadlarning ozgina qismini olsa, aholining 40 foizi B
nuqta bilan belgilangan qismini oladi va hokazo. Bunday holatda daromadning
haqiqatda taqsimlanishini bildiruvchi chiziq Lorents egri chizig’i deb ataladi.
Bissektrisa va Lorents egri chizig’i o’rtasidagi uzilish yoki maydon qancha katta
bo’lsa, daromad taksimlanishining tengsizlik darajasi shuncha yuqori bo’ladi. Bu
uzilish kattaligi tengsizlik darajasini ifodalaydi. O’zbekistonda eng past va eng
yuqori daromad oladigan aholi guruhlari o’rtasidagi tafovut darajasi so’nggi
yillarda 8 barobarga to’g’ri kelmoqda. Ko’pgina, shu jumladan, qo’shni davlatlarda
bu raqam mamlakatimizdagi ko’rsatkichdan bir necha barobar yuqori ekani, ya’ni
o’ta kambag’al va nochor aholi guruhlari va o’ta boylar guruhi orasidagi tafovut
oshib borayotganini ta’kidlash lozim.

2. Ялпи даромаднинг аҳоли гуруҳлари ўртасида тақсимланишини тавсифлаш учун аҳоли даромадлари тенгсизлиги индекси (Жини коэффициенти) кўрсаткичи қўлланилади.

Жини коэффициенти чизмадаги Лоренц эгри чизиғи билан мутлақ тенглик чизиғи ўртасидаги юзанинг 0АС учбурчак юзасига нисбати орқали аниқланади. Бу кўрсаткич қанчалик катта бўлса, (яъни 1,0 га яқинлашса) тенгсизлик шунча кучли бўлади. Жамият аъзолари даромадлари тенглашиб борганда бу кўрсаткич 0 (ноль)га интилади. Масалан, кейинги ярим аср давомида Жини индекси Буюк Британияда 0,39 дан 0,35 га қадар, АҚШда эса 0,38 дан 0,34 га қадар пасайган.

3. -кишиларнинг умумий (жисмоний, ақлий ва эстетик) лаёқатидаги фарқлар;

-таълим даражаси ва малакавий тайёргарлик даражасидаги фарқлар;
-тадбиркорлик маҳорати ва таҳликага тайёргарлик даражасидаги фарқлар;
-ишлаб чиқарувчиларнинг бозорда нархларни ўрнатишга лаёқатлилиги (бозордаги ҳукмронлик даражасидан келиб чиқиб) даражасидаги фарқлар.