Grafika va orfografiya

1889-yil N.M.Yadrinsev Mongoliyadagi Qoraqurum shahristoni xarobalaridan ikkita katta bitiktosh topib oldi.
Keyinchalik ma’lum bo‘lishicha, bu toshlar Kultegin va Bilga xoqonlar sharafiga qo‘yilgan toshlar ekan.
V.V.Radlov, V.Tomsen, P.M. Melioranskiy kabi olimlar bu sirli yozuvlarni o‘qishga qattiq kirishganlar.1893-yil 25-noyabr kuni V.Tomsen birinchi bo‘lib bitiktoshlar sirini ochganligini e’lon qildi.
Bu vaqtda V.V.Radlov 10 ta harfni o‘qib ulgurgan edi. Mazkur sirli yozuvlar turk xalqiga tegishli ekan. Enasoy hamda O‘rxun daryolari havzalaridan topilganligi uchun ular o‘rxun-enasoy yozuvlari deb atala boshlandi.Hozirda ularning 700 ga yaqin namunalari fanga ma’lum.

• VII-VIII asrlarda O‘rta Osiyo arablar tomonidan bosib olinadi va shundan keyin barcha O‘rta Osiyo xalqlari qatori o‘zbek xalqi ham arab yozuvi bilan ish ko‘ra boshlaydi. Shuning uchun bu davrdan boshlab, turkiy olimlarning deyarli barcha asarlari asosan arab alifbosida bitilgan.
• Arab yozuvi Oktabr to‘ntarishi (1917- yil) dan keyin ham bir necha yillar davomida amalda bo‘ldi. Biroq, endilikda arab yozuvi madaniyatning talablariga to‘la javob bera olmay qoldi, bu yozuv xalqni tez orada yoppasiga savodli qilish, ilmiy, badiiy, siyosiy adabiyotlarni ko‘plab bostirish, gazeta, jurnallarni xalq orasiga tezda tarqatish ishiga to‘sqinlik qiladi tamg'asi bosila boshladi. Natijada 1929- yildan o‘zbek yozuvi lotinlashtirilgan alifboga ko‘chirildi.

• Bu yozuv turkiy tillardagi tovushlar xususiyatini, xususan, ularga xos fonetik hodisalarni berishda arab alifbosiga nisbatan birmuncha qulayliklarga ega edi, ammo 1940-yilda sobiq sho‘rolar hududida yoppasiga kirill alifbosiga o‘tishga qaror qilindi (Boltiqbo‘yi davlatlari – Litva, Latviya, Estoniya va Kavkaz davlatlaridan Gruziya, Armaniston bundan mustasno qoldi) va bu yozuv 1991-yilgacha o‘zbek xalqning ham «milliy» yozuvi sifatida amal qildi.
• 1993-yil O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi lotin alifbosini milliy yozuv sifatida qabul qilishga va bu yozuvga o‘tishga qaror qildi. Lotin alifbosi o‘zbek xalqi mustaqilligining bir belgisi sifatida namoyon bo‘ldi.