Grafika, fonetika va orfoepiya

---

 
 
 
 
    
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
 
 
 

---

 
 
Grafika,  fonetika va orfoepiya 
 
1.Grafika nimani o’rganadi? 
A) nutqning tovush tuzilishini                       
B) yozma nutqning harflar tuzilishini 
C) so’zlarning to’g’ri talaffuz qilinishini    
D) so’zlarning to’g’ri yozilishini 
2. Og’zaki nutqning tovush tuzilishini 
tilshunoslikning qaysi bo’limi o’rganadi? 
A) fonetika     B)  orfoepiya        
C) grafika       D) leksikologiya 
3. Og’zaki nutqning eng kichik,  boshqa mayda 
bo’lakka bo’linmaydigan qismi.... 
A) harf                    B)  so’z birikmasi           
C) nutq tovushi       D) gap 
4. Til oldi jarangsiz undoshlari berilgan 
qatorni aniqlang? 
A) l, z, d, j             B)  b, p, m           
C) t, s, sh, ch         D) k, q, x, h 
5. Yopiq bo’g’inlardan biri lab undoshlaridan 
iborat bo’lgan so’zni toping 
A) sarlavha            B)  mafkura          
 C) shaharlik          D) majnuntol 
6. Qaysi so’zdagi yopiq bo’g’inlarning 
barchasi jarangsiz undoshlardan iborat? 
A) sardor           B) karvon      
C) kelmoq         D) qisqich 
7. Qaysi so’zdagi yopiq bo’g’inlarning 
barchasi jarangli undoshlardan tashkil 
topgan? 
A) manmanlik            B) marvartak           
C) do’stlikning           D) dorbozman 
8. Tutuq belgisi orqali ma’nosi o’zgaradigan 
so’zni toping. 
A) ra’no         B) ta’qib          
C) jur’at         D) to’g’ri javob berilmagan 
9. Lotin alifbosining kirill alifbosidan farqlari 
nimalarda ko’rinadi
? 
A) ayrim harflarning shaklida   
B) harflar sirasida 
C) ayrim undoshlarning ikki harf birikmasi 
orqali ifodalanishida          D) A,  B,  C 
10. Qaysi qatordagi barcha so’zlarda urg’u 
ma’no farqlaydi? 
A) fizik,  yo’llar,  gullar                  
B) oshiq,  doston,  ildizlar 
C) qoshlar, boshlar,  yoshlar                 
D) olma,  surma,  childirma 
11. Qaysi so’zda ohang,  urg’u vositasida 
ma’no o’zgaradi? 
A) odobsiz                    B) ardoqsiz      
C) o’qituvchisiz            D) kelmoqdasiz 
12. q va x undoshlari qaysi xususiyatlariga 
ko’ra bir-biridan farq qiladi? 
A) jarangli va jarangsizligiga ko’ra  
B) til orqa va chuqur til orqaligiga ko’ra 
C) A va B                                                    
D) portlovchi va sirg’aluvchiligiga ko’ra 
13. Assimilyatsiya nima? 
A) ikki xil o’xshash tovushning o’zaro ta’sirida 
boshqa shu turdagi tovushning kelib chiqishi 
B) tovushlarning paydo bo’lishidagi nutq 
a’zolarining holati va harakati 
C) bir tovushning yon tovushga moslashishi,  
singishi 
D) yonma-yon kelgan tovushlarning o’rin 
almashishi 
1
4. Dissimilyatsiya hodisasi ro’y bergan 
so’zlarni aniqlang.
 
A) ottan (otdan)       B) daryo (dayro)        
C) zarar (zaral)        D) tanka (tank) 
15. Ohangdoshlik (singarmonizm) hodisasiga 
berilgan ta’rifni toping. 
A) tovushlarning bir-biriga moslashib,  
hamohang bo’lishi 
B) bir tovushning yon tovushga moslashishi 
C) ikki xil o’xshash tovushning o’zaro ta’sirida 
boshqa shu turdagi tovushning kelib chiqishi   
D) yonma-yon kelgan tovushlarning o’rin 
almashishi 
16. k va t undoshlari qaysi xususiyatlariga 
ko’ra bir guruhga mansub? 
A) jarangliligiga ko’ra                       
B) til oldi undoshliligiga ko’ra 
C) portlovchiligiga ko’ra              D) B va C 
17. –a unlisining fonetik tasnifi qaysi qatorda 
to’g’ri berilgan? 
A) old qator,  o’rta keng,  lablanmagan  
B) old qator,  yuqori tor,  lablanmagan 
C) orqa qator,  quyi keng,  lablangan   
 D) old qator,  quyi keng,  lablanmagan 

---

 
 
18. d va t undoshlari qaysi jihatlariga ko`ra bir 
guruhga mansub? 
A) portlovchi, sirg`aluvchiligiga ko`ra                                   
B) jarangli va jarangsizligiga ko`ra  
C) hosil bo`lish o`rniga ko`ra             
D) A va C javoblar 
19. O’rxun yozuvi qachondan boshlab 
tamoman iste’moldan chiqib ketgan? 
A) IX asrdan keyin         B)  X asrdan keyin     
C) XI asrdan keyin         D) XV asrdan keyin 
20. O’rxun yozuvining yana qanday nomlari 
bor? 
A) uyg’ur        
  B) dulbarchin      
C) sug’d       
  D) lotin 
21. Uyg’ur yozuvi qachongacha iste’molda 
bo’lgan? 
A) XIX asrning birinchi yarmigacha                     
B) VIII asrgacha            C) X asrgacha                                                          
D) XV asrgacha 
22. Uyg’ur yozuvi qaysi yozuv asosida 
shakllangan? 
A) sug’d        B) turkiy-runik   
C) arab          D) lotin 
23. Qaysi so’zlarda tutuq belgisi qo’llanishi 
lozim? 
A) meros,  sarhad,  mantiq                           
B) sohib,  narvon,  tarnov 
C) inom,  qatiy,  masul                                
D) taqiq, tana,  surat 
24. O’rxun yozuvi qaysi asrlarda turkiy xalqlar 
o’rtasida keng tarqalgan edi? 
A)V-VIII asrlarda         B) X-XII asrlarda         
C) V-X asrlarda            D) VI-VII asrlarda 
25. Burun tovushlari berilgan qatorni toping. 
A) l, m, n, ng, r          B) m, l, r          
C) m, n, ng                 D) l, z, ng, n 
26. So’zlarning talaffuzida havo oqimining 
bo’linishi.... deyiladi. 
A) bo’g’in        B) fonema      
C) so’z             D) ohang 
27. Fonema deganda nimani tushunasiz? 
A) tovushlarning paydo bo’lishidagi nutq 
a’zolarining holati va harakati 
B) ma’no anglatishda ishtirok etgan nutqning 
eng kichik qismi 
C) so’zlarning talaffuzida havo oqimining 
bo’linishi 
D) so’z tarkibidagi bo’g’inlardan birining zarb 
bilan aytilishi 
28.Faqat ochiq bo’g’inli so’zlar qatorini 
belgilang. 
A) il-hom,  bar-za-ngi                             
B) i-ro-da,  ma’-no     
C) sa-do-qat,  ra’-no                                  
 D) ta’-mir-lash,  sa-ma-ra 
29. Qaysi qatordagi so’zlarda urg’u oxirgi 
bo’g’inga tushmagan? 
A) doston,  piyoda,  marjon              
B) vaholanki,  fizika,  ba’zan 
C) qishloq,  ertalab,  bugun             
D) kitobxon,  darsxona,  ziyo