G‘o‘za kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari Reja

Meloydoginozning g‘o‘za hosiliga ta’siri. AQShda janubiy gall nematodasining bahorda ekishdan oldin tuproqdagi miqdori bilan g‘o‘za hosilining nobud bo‘lishi orasidagi nisbatlari aniqlangan. Tarkibida 50 foiz va ko‘proq qum bo‘lgan qumtuproq va qumli loy tuproqlarda nematoda hosilga zarar yetkazadi. Bunday tuproqlarda zararlangan g‘o‘zaga suv yetishmasligi keskin tus oladi, nematodalarning harakatlanishi va saqlanishi osonlashdi. Tarkibida qum kam bo‘lgan tuproqlarda nematodaning zarari ham kam bo‘ladi.

Zararlangan g‘o‘za o‘q ildizining uchi nobud bo‘lsa o‘simlik faqat shikastlangan mayda yon ildizchalar yordamida oziqlanadi. O‘simlikda gul va ko‘saklar miqdori, ko‘sak o‘lchami va og‘irligi natijada pasayib, hosil kamayadi. O‘rta (138-F) va ingichka (5940-I) tolali navlarning sog‘lom o‘simlikdagi ko‘saklar, tegishli ravishda, 2,8 va 1,3 g kelgan. Dalalarda kasallikning 55-67 va 82 foizga tarqalishi tegishli ravishda, ko‘saklar soni 2,9 marta va hosil 23,8 foizga pasayishiga olib kelgan (Kiryanov, Kral, 1971; Mavlyanov, 1976).

Nematodalarning yana bir muhim roli - g‘o‘zada boshqa kasalliklar, jumladan fuzarioz so‘lishi va rizoktonioz qo‘zg‘atuvchilari bilan bo‘lgan sinergizm hisoblanadi; nematoda va vertitsillyoz vilt qo‘zg‘atuvchisi orasida ham shunday munosabat borligi ehtimol qilingan. Nematoda va fuzarioz so‘lish qo‘zg‘atuvchisi g‘o‘zada birga uchragan holda, alohida uchraganga nisbatan ancha ko‘proq hosil nobud qilinadi; misol uchun, alohida bir parazitning ma’lum darajada rivojlanishi hosilni 5 foizga pasaytirsa, ular birga uchraganda 10 foiz emas, balki 15 foiz hosil nobud bo‘ladi. Nematodalar mavjudligida hatto chidamli navlar xam fuzarioz so‘lish bilan zararlanadi va hatto tabiiy parazit bo‘lmagan zamburug‘ turlarining o‘simliklarga hujum qilishi kuzatiladi (Mavlyanov, 1976; Healt va b.q., 1981; Davis va b.q., 1996; Hake va b.q,, 1996).