G‘o‘za kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari Reja

Kasallik qo‘zgatuvchilarining tur ichida tabaqalanishi. Alternaria macrospora va Alternaria alternaria g‘o‘zaning barcha madaniy turlarini zararlaydi. Gossypium barbadense va Gossypium hirsutum ko‘proq, Gossypium herbaceum va Gossypium arboreum kamroq moyil. Markaziy Osiyoda eqiladigan navlar ichida immun xillari topilmagan. Sinalgan 14 ta navlarning barchasi moyillik namoyon etgan, ammo zararlanish darajalari bilan farq qilishgan. Alternaria macrospora oldin faqat ingichka tolali g‘o‘za navlarida uchragan va kuchli zararlagan, so‘ngra, kamroq darajada, o‘rta tolali navlarga ham tarqalgan (Spravochnik., 1956; Kozlova, 1959; Igamberdiyev, Djamalov, 1971; Karimov, 1976; Rasulev, 1981; Watking, 1981; Bashi na b.q., 1983; Davis va b.q., 1996; Hake va b.q., 1996).

G‘o‘zani zararlaydigan Alternaria turlarining tabaqalanishi va moyil ekin turlari tarkibi yaxshi o‘rganilmagan, mavjud ma’lumotlar esa bir-biriga mos emas. M. A. Karimov (1976) Alternaria macrospora faqat g‘o‘za turlarini zararlay oladi va shuning uchun, tor ixtisoslashgan tur deb hisoblagan, chunki hatto Malvaceae oilasi, Abitilon, Hibscus va Malva turkumlariga oid o‘simliklar ham tajribada zararlanmagan.

Shu bilan birga, U. U. Rasulev (1971) ushbu zamburug‘ tor ixtisoslashganligini, uning 3 ta izolyati (2 ta g‘o‘zadan va 1 ta qovundan) yordamida g‘o‘za (108-F va S-6002 navlari), qovun tarvuz, loviya, mosh, soya, no‘xat, bodring, kartoshka sun’iy zararlash ijobiy natija bergani, izolyatlar o‘zlari ajratib olingan xo‘jayin ekinlarini kuchli, qolganlarini kam darajada zararlagani xaqida xabar qilgan.

AQShda Alternaria macrospora Anoda cristata begona o‘tini kuchli zararlashi aniqlandi. Ushbu o‘tdan ajratilgan izolyatlar tajribada xo‘jayin o‘simligini pushtirang altey (Altheae sp.)ni kuchli zararladi, ammo hatto quyuq suspenziya ishlatib, namlik uzoq saqlanganda ham g‘o‘za navlarini zararlamadi. Bu namunalar asosida, zamburug‘ning alohida o‘simlik turlariga tor ixtisoslashgan maxsus formalari mavjudligi ehtimol qilingan (Walker, Sciumbato, 1981).