Gospodarka I innowacje

TADQIQOT METODOLOGIYASI VA EMPIRIK TAHLIL 
Bulutli texnologiyalarda ishlash foydalanuvchilarning ishini unumli va xavfsiz tizimda ishlashni 
ta‘minlanishiga qaratilgan. Ushbu texnologiyaning quyidagi imkoniyatlari mavjud: 

Foydalanuvchi uchun virtual muhitda ishlash imkoniyati yaratiladi. 

Foydalanuvchi o‗ziga qulay bo‗lgan tizimni mustaqil ravishda yaratishdan xalos etiladi. 

Foydalanuvchi tizimni yaratish va foydalanish xarajatlari sezilarli darajada kamayadi. Bu 
1
Abduqodirov A.A., Toshtemirov D.E. Ta‘lim muassasalarida axborot- kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish 
metodikasi. Monografiya. Guliston: Universitet, 2019. - 232 b. 

---

78 
xizmatlarning 70 foiziga Internet orqali amalga oshirish natijasida erishiladi. 

Bulutli texnologiyalarning mobilligi natijasida foydalanuvchi undan dunyoning ixtiyoriy nuqtasida, 
istalgan paytda foydalanish imkoniga ega bo‗ladi. Ushbu tizim filiallari mavjud bo‗lgan korxonalar 
uchun qulaydir. 
Bulutli texnologiyalarning 
axborotlarni sinxronizatsiyalash 
imkoniyati 
foydalanuvchiga 
tizimdagi o‗zgartirilgan yoki yangi kiritilgan axborotlardan foydalanish imkoniyatini yaratadi. Bulutli 
texnologiyalardan Internetga bog‗langan turli kompyuter, planshet, smartfon yoki android kabi 
vositalardan foydalanish mumkin. 

Bulutli tizimda axborot xavfsizligi doimiy ravishda, amalga oshiriladi, shuning uchun bu xavfsiz 
tizim doimo sizning xizmatingizda bo‗ladi. 

Dasturning yangi versiyalari muntazam ravishda, yangilanib boradi, natijada siz yangi dasturlardan 
doimo ilova dasturlar kompyuterda yoki smartfonda o‗rnatilganligi yoki o‗rnatilmaganligidan qat‘iy 
nazar, foydalanishingiz mumkin bo‗ladi. 

Bulutli tizimda hujjat ustida turli dasturlarda tez ishlash imkoniyati mavjud. Hujjatlar nusxasi bir 
dasturdan ikkinchisiga osongina KO‗chiriladi. 

Hujjatlar ustida real vaqtda birgalikda tezda ishlash, tahrirlash va zarur hollarda, bir zumda tiklash 
imkoniyatiga ega. 

Xatlar bilan ishlash va hujjatlardan foydalanish turli darajadagi vakolatlarini o‗rnatish mumkin. 

Bulutli xizmatlardan foydalanish uchun Internet tizimi zarur. Internet tezligi 256 Mb dan kam 
Bo‗lmasligi lozim
2
. 
Bulutli hisoblashlar deganda odatda Internet xizmati sifatida foydalanuvchilarga kompyuter resurslari 
va imkoniyatlarini taqdim etish tushuniladi. 
Bulutli hisoblashlar konsepsiyasining mohiyati: Internet orqali ohirgi foydalanuvchiga xizmatlar, 
hisoblash resurslari va ilovalarga (operatsion tizim va infratuzilmani qo‗shgan holda) uzoqdan turib 
dinamik kirishga imkon berish 
Bulutli hisoblashni aniqlashning vizual modeli sifatida quyidagilarni ko‗rish mumkin: 

Bulutli xisoblash xarakteristikasi 

Bulutli hisoblash arxitekturasining modeli 

Tarqatish modellari bo‗yicha bulutli hisoblash texnologiyalari 
Bulutli xizmatlar har qanday vaqtda dunyoning istalgan joyida har qanday qurilmadan mavjud bo‗lishi 
kerak. Xizmatlar istalgan vaqtda, odatda avtomatik rejimda taqdim etilishi, kengaytirilishi, 
o‗zgartirilishi mumkin. Faqatgina foydalanuvchi aslida foydalanadigan hisoblash quvvati (saqlanadigan 
ma‘lumotlar miqdori, foydalanuvchilar soni) uchun to‗lanadi. Iste‘molchi xizmat ko‗rsatuvchi 
provayder vakili bilan aloqa qilmasdan hisoblash ehtiyojlarini mustaqil ravishda aniqlaydi va 
o‗zgartiradi. Provayder ko‗p lizing tamoyilidan foydalangan holda ko‗plab mijozlarga xizmat 
ko‗rsatish uchun o‗z kompyuter resurslarini to‗playdi. Resurslar foydalanuvchi ehtiyojlariga qarab 
dinamik ravishda taqsimlanadi 
Bulutli hisoblash arxitekturasining modeli: 

Xizmat sifatida infratuzilma (
IaaS
): Bulut tomonidan taqdim yetiladigan xizmat hisoblash 
resurslarini o‗z ichiga olganda - masalan. server apparati, tarmoqning tarmoqli kengligi yoki yukni 
muvozanatlashtiruvchi tizimlar - keyinchalik infratuzilmani taklif qiladi. Taniqli bir misol - 
2
Abduqodirov A.A., Pardaev A.X. Masofali o‗qitish nazariyasi va amaliyoti. Monografiya. T.: Fan. 2009. - 146 b. 

---

79 
Amazonning veb-xizmatlari. 

Xizmat sifatida platforma (PaaS): Bulut foydalanuvchilar dasturiy ta‘minotni ishlab chiqish uchun 
foydalanishi mumkin bo‗lgan muhitni taklif qilganda, u platformani taklif qiladi. Bu platformani 
boshqaradigan asosiy apparat va dasturiy ta‘minotni sotib olish yoki boshqarish zarurati 
yuklamasdan, haqiqiy rivojlanishga ye‘tibor qaratishni istagan foydalanuvchilar uchun foydalidir. 
PaaS -ning misoli Force.com 

Xizmat sifatida dasturiy ta‘minot (
SaaS
): Odatda, bulut tomonidan taqdim yetiladigan xizmat 
foydalanuvchilarga bulutda joylashgan dastur va dasturlarga kirish huquqini berishdir. Ommabop 
misollarga Gmail, Basecamp va Netflix kiradi. 
Tarqatish modellari bo‗yicha bulutli hisoblash texnologiyalari: 
Xususiy bulut — bir nechta iste‘molchilarni (masalan, shu tashkilotning bo‗limlarini), ushbu tashkilot 
mijozlari va pudratchilarini o‗z ichiga olgan yagona tashkilot doirasida foydalanish uchun mo‗ljallangan 
infratuzilma. 
Ommaviy bulut — keng jamoatchilik tomonidan, ya‘ni ko‗p foydalanuvchilar birgalikda erkin 
foydalanish uchun mo‗ljallangan infratuzilma. 
Ommaviy bulut — keng jamoatchilik tomonidan, ya‘ni ko‗p foydalanuvchilar birgalikda erkin 
foydalanish uchun mo‗ljallangan infratuzilma. 
Jamoaviy bulut — umumiy maqsadlarga ega bo‗lgan tashkilotning bir nechta jamoasi (bo‗limi) 
tomonidan birgalikda foydalanilishi uchun mo‗ljallangan infratuzilma. 
Gibrid bulut — ikki yoki undan ortiq turli (xususiy, jamoaviy yoki ommaviy) bulutlardan bir vaqtda 
foydalanish uchun mo‗ljallangan bulutli infratuzilmalarning kombinatsiyasi 
Internet orqali onlayn ta‘limni tashkillashtirish uchun bugungi kunda bir qator texnologiyalardan 
foydalaniladi. Bulutli hisoblash texnologiyasi internet orqali ta‘lim tizimini tashkillashtirishning eng 
samarali usuli hisoblanadi. 
Bulutli texnologiya taqsimlangan ma‘lumotlarni saqlash va qayta ishlash tizimlaridan tashkil topib, bir 
vaqtda juda ko‗plab o‗quv materiallaridan tashkil topgan onlayn ma‘sofaviy ta‘lim tizimini 
tashkillashtirish, butun ta‘lim faoliyatini yagona platformada tashkillashtirish imkonini beradi.