Гормонал препаратлар


ҚАЛКОНСИМОН БЕЗ ГОРМОНЛАРИ ПРЕПАРАТЛАРИ ВА АНТИТИРЕОИД ВОСИТАЛАР. КАЛЬЦИТОНИН



Download 2,36 Mb.
bet8/11
Sana17.01.2023
Hajmi2,36 Mb.
#900112
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
1527396245 71852

ҚАЛКОНСИМОН БЕЗ ГОРМОНЛАРИ ПРЕПАРАТЛАРИ ВА АНТИТИРЕОИД ВОСИТАЛАР. КАЛЬЦИТОНИН.
Қалқонсимон без гормонлари преператлари
Қалқонсимон без L-тироксин (L-тетрайодтиронин) ва L-трийодтиронин (4-жадвал ва кимёвий тузилишларига қаранг) ишлаб чиқаради. Уларни синтезида таом таркибидаги йод иштирок этади. Қонда айланиб юрган йодидларни қалконсимон без ютади ва йодгача оксидлайди, у эса ўз навбатида тирозин аминокислотаси билан боғланади. Бунда қалқонсимон без гормонларининг ўтмишдоши бўлган монойод тирозин ва дийод тирозин хосил бўлади. Улардан синтезланган тироксин ва трийодтиронин қалконсимон без фолликулаларида тиреоглобулин таркибида деполанадилар. Бездан гормонлар тиреоглобулиндан уларни ажратиб олувчи ферментлар воситасида қонга ўтади. Йодидларни безга ютилиши, гормонлар синтези ва уларни қонга ўтиши гипофизнинг олдинги бўлагидан ажралувчи тиреотроп гормон воситасида бошқарилади. Қондаги L-тироксиннинг деярли хаммаси, L-трийодтиронини эса камроқ миқдори глобулин билан боғланган бўлади. Тироксинни прогормон деб ҳисоблаш мумкин, чунки у ҳужайраларда трийодтиронинга айланади. У эса ҳужайра ядроларидаги ўзига ҳос рецепторлар билан ўзаро таъсирланади. Рецепторлар тироксинга нисбатан трийодтиронинга анча юқори аффинитетга эгадирлар.
Қалқонсимон без гормонларига хос таъсир бу модда алмашинувини рағбатлантиришдир. Асосий мода алмашинуви ортади, шунга мос равишда кўпчилик тўқималарда кислородни истемол қилиш кучаяди, тана харорати кўтарилади. Оқсиллар, углеводлар, ёғларни парчаланиш тезлиги ортади, қонда холестерин миқдори камаяди. Тана вазни камайиши мумкин. Қалқонсимон без гормонлари адреналин таъсирини кучайтирадилар. Ана шундай таъсирлардан бири бу тахикардияни намоён бўлишидир.
4-жадвал. Қалқонсимон, қалқонсимон без олди ва меъда ости бези гормонлари, уларнинг препаратлари, синтетик ўрин босувчилари ва гормонлар ҳосил бўлишини камайтирувчи воситалар.

Эндокрин безлар

Гормонлар

Гормон препаратлари

Гормоннинг синтетик ўрин босувчилари

Гормонлар
ҳосил
бўлишини камайтирувчи воситалар

Қалқонсимон

Тироксин
Трийодтиронин

Тироксин
Трийодтиронин гидрохлорид
Тиреоидин (гормонлар аралашмасини тутади)




Метилтиоурацил
Мерказалил
Пропилтиоурацил
Дийодтирозин,
Калий йодид, йод

Кальцитонин (трикальцитонин)

Кальцитонин
Кальцитрин

-

-

Қалқонсимон олди бези

Парат гормон

Паротиреоидин

-

-

Меъда ости

Инсулин

Одам ва
жониворлар инсулини препаратлари

Глибенкламид
Бутамид
Хлорпропамид
Медформин

-

Глюкогон

Глюкогон

-

-

Тиреоид гормонлар организмнинг ўсиши ва ривожланишини бошқаришда иштирок этадилар. Улар мия, суяк тўқимаси ва бошқа аъзо-системаларни шаклланишига таъсир кўрсатадилар. Уларни болалик даврида етишмовчилигида кретинизм ривожланади. Катталарда қолқонсимон без етишмовчилиги модда алмашинувини сусайиши, жисмоний ва ақлий мехнат қилиш қобилиятини камайши, бефарқлик, тўқималарни шишиши (мукоид инфилтрация), юрак фаолиятини бузилиши билан номоён бўлади. Бу патология «мекседема»1 номини олган.


Табобат амалиётида қалқонсимон без гормонларининг қуйидаги препаратлари қўлланилади: тироксин, трийодтиронин гидрохлорид , тиреоидин.
L-тироксиннинг натрийли тузини одатда ичишга, камроқ томирга киритиш учун тавсия этилади. Тироксиннинг таъсири аста секин ривожланади ва 8-10 кундан кейин энг юқори даражага кўтарилади. Таъсир давомлиги бир неча ҳафтани ташкил этади. Жумладан, асосий модда алмашинувининг ортиши тироксинни бир марта киритилгандан кейин 2-4 хафта давом этади.
Трийодтиронин гидрохлорид (лиотиронин) тироксин каби қалқонсимон без гормонининг синтетик аналоги ҳисобланади. Унинг таъсири тироксинникига нисбатан тезроқ бошланади.(24-48 соат оралиғида) ва бир неча кун давом этади. Мода алмашинувига тироксинга нисбатан 3-5 марта кучлироқ таъсир кўрсатади, трийодтиронин гидрохлорид ичиш учун берилади.
Тиреоидин сўйилган қора молнинг қуритилган қалқонсимон безидан иборат препарат. Тиреоид гормонлар аралашмасидир. Препаратнинг фаоллиги турғун эмас, чунки уни стандартлаш такомил эмас (таркибидаги йоднинг миқдорини кимёвий йўл билан аниқлашга асосланган).
Тиреоид гормон препаратларини қўллашга асосий кўрсатмалар бу гипотиреоидизм. Бундай холатларда кўроқ тироксин ва тиреоидин қўлланилади. Таъсири тез номоён бўладиган препарат сифатида трийодтиронин фақат ўткир кечувчи патологик холатларда, масалан микседема комасидаги беморларда қулланилади. Тиреоид гормонлари препаратларининг дозаси ошириб юборилганда қўзғолувчанликни ошиши, терлаш, тахикардия, тремор (мушакларнинг титраши), тана вазнини камайиши ва бошқа белгилар кузатилади.
Овқат махсулотлари таркибида йоднинг етишмаслиги туфайли ривожланувчи гипотиреоидизмда (оддий ёки эндемик бўқоқ) даволаш асосан овқатга ёки истемол қилинувчи тузга йодидларни қўшишдан иборат бўлади.


Download 2,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish