Глоссарий umumiy psixologiya

IMPULЬSIV HARAKATLAR- tashqi yoki ichki mayl ta’sirida ongsiz yoki qisman 

anglanilgan holda bajariladigan harakatlar. Impulьsiv harakatlar asosan kichik yoshdagi 

bolalarga xosdir. Ba’zan impulьsiv hara-katlarni nerv sistemasi toliqqan katta kishilarda ham 

uchratish mumkin. Aksirish, esnash, asab tizimiga yig’ilib qolgan kuchni sarflash, ya’ni oyoq-

qo’llarni yozib kerishish kabnlar ham impulьsiv xarakatlarga kiradi, 

IRODA - shaxsning ongli xarakatlarida, o’zini-o’zi tuta bilishi-da ifodalanadigan, 

ayniqsa, maqsadga erishish yo’lida uchraydigan, jismoniy va ruhiy qiyinchiliklarni yengib 

chiqishida namoyon bo’ladigan ixtiyoriy faolligidir. Iroda ham boshqa ruhiy hodisalar singari 

ob’ektiv vokelikni, xususan jamiyatdagi, alohida kishilar xayotidagi zaruriyatni aks ettirishning 

maxsus shaklidir. SHuning uchun ham iroda, g’archi kishilarning ixtiyoriy faolligi bo’lsa ham, 

ob’ektiv sabablar shaxsning yashash tartibi va sharoitlari bilan belgilanadi. 

IRODA AKTI- (akt - voqea, hodisa, ish-xarakat) - iroda akti, uning ish-harakatlari va 

tuzilishidir. Irodada ixtiyoriy, ongli ish hara-katlari ishtirok etadi. Irodaviy harakat odam oldida 

turgan maqsadni taqo-zo qiladi, ya’ni bu harakat orqali odam nimaga erishmoqchi ekanligini 

ang-laydi. Iroda aktining xarakterli belgisi ham istakdaga maqsadni aniklashdan iborat. Keyin 

esa irodaviy xarakatning muhim bosqichi maqsadga eri-shish yo’llari qanday bo’lishini, qanday 

harakatlar bu maksadga olib borishini o’ylash, uning maqsadga muvofikligini chamalab ko’rish, 

maksadga erishish vositalarini tanlash va uni amalga oshirish kerak bo’ladi. Bu jarayonlarning 

xammasi iroda akti tarkibiga kiradi.