Глоссарий Абу Райхон Беруний

Карталарни лойиҳалаш ва таҳрир қилиш картографиянинг асосий қисмларидан бири бўлиб, картанинг дастлабки нусҳасини тузиш ва уни таҳрир қилиш усулларини тушунтиради.


Картани нашр қилиш соҳаси, асосан картани нашрга тайёрлаш ва нашр қилиш ҳамда уни йиғиб, керак бўлса муқовалаш ишларини ўргатади.


Картанинг математик асосига Картани геометрик жиҳатдан аниқ ва тасвирларнинг туѓри бўлиши Картанинг математик асосига боѓлик. Матема­тик асос ўз навбатида бир қанча элементлардан ташкил топган. Масалан, проекция ва координата тури, масштаб ҳамда геодезик асос (триангуляция, полиганометрик ва нивелирлаш шахобчалари) ва компоновка.


Картографик тўр (географик кенглик ва географик узоқлик) географик элементларнинг ер юзасидаги ўрнини тасвирлайди.


Картанинг ёрдамчи элементлари Картанинг номи, муаллиф ва мухаррирларнинг фамилиялари, нашр қилинган вақти, қайси манбалар асосида тузилганлиги, нашриёт манзилгоҳи,чоп қилинган жой номи ва бошқалар ҳам картанинг ёрдамчи элементларига киради.


Картанинг қўшимча элементлари Карталардаги очиқ жойлардан (рамканинг ичидаги ва ташқарисидаги) мукаммал фойдаланиш мақсадида асосий картага қўшимча равишда, қирқим карталар (врезка), графиклар, профиллар, диаграммалар, блокдиаграммалар ва таблицалар берилади, бу эса картани янада мукаммаллаштирувчи элементларидир.


Картанинг компоновкаси- Географик картанинг номи, рамкаси, тасвирланаётган худуд, қирқим карталар, легенда, диаграмма, схема, профил, графиклар, матнлар карта мазмунини бойитишга, ўқишни осонлаштиришга ёрдам берувчи бошқа қўшимча манбаларни жойлаштириш тартибига айтилади.
Конусли проекцияни ясаш учун ер шарини конус ичига тушириб, ундаги меридиан ва паралелларни унинг сиртига утказиб сунг текисликка ёйилади. Конус ўқи билан ер айланиш ўқининг ўзаро жойланишига қараб бу проекциялар ҳам 3 хил бўлади: тўғри конусли проекция, кўндаланг конусли проекция, қийшиқ конусли проекциялар.


Легенда -Карта элементлардан бири картанинг легендаси (шартли белгилар системаси). Картанинг мазмунини ўқиш учун асосий қурол бўлиб ҳисобланади. Легенда картадаги тасвирланилаётган воқеа ва ходисаларнинг ҳаммасини ўз ичига олиши керак. Картанинг легендаси аниқ, мантиқли ҳамда қисқа бўлиши зарур.