Глауконит тўғрисида қисқача маълумот

Глауконит солишнинГ тупроҚдаГи сувда ЭрийдиГан туЗлар миҚдориГа таЪсири
суюқ лойқа ҳосил қилади. Бундай гил заррачала-
ри муаллақ ҳолда бўлган суюқ лойқа жуда ёпишқоқ 
бўлади. Демак, гилни асосан заррачалари 0,01 мм 
дан кичик бўлган сувли алюмосиликатлардан 
иборат, сувда осон ивийдиган, ёпишқоқ 
суюқ лойқа ёки чўзилувчан хамир 
ҳосил қиладиган, қуригандан кейин 
берилган шаклни сақлаб, тоблаб 
қиздирилганда тошдек қаттиқ бўлиб 
қоладиган тупроқли тоғ жинси деб 
тавсифлаш мумкин.
Гилнинг хусусиятлари 
тўлиқлиги-
ча унинг кимёвий ва минерал тарки-
бига, шунингдек, уни ташкил қилувчи 
заррачалар катталигига боғлиқ.
Қуйидагилар гилнинг муҳим хусусият-
лари ҳисобланади:
1) сув билан аралашганда юпқа суюқ лойқа ва 
ёпишқоқ хамир ҳосил қилиши;
2) сувда шишиши;
3) гилли хамирнинг чўзилувчанлиги, яъни нам 
ҳолатда исталган шаклни олиш ва сақлаш хусусия-
ти;
4) қуриб ҳажми кичиклашгандан кейин ҳам мазкур 
шаклни сақлаши;
5) ёпишқоқлиги;
6) боғлаш хоссаси;
7) маълум миқдордаги сув билан тўйингандан кей-
ин сувни ўтказмаслиги.
Қумоқ тупроқ – 
гилли тупроқнинг бир тури, учдан 
бир қисми гил ва пластинка шаклидаги унча катта 
бўлмаган зарралардан иборат. Қолгани – қум ва 
бошқа аралашмалар. Турли рангда – кул ранг, 
қизил-қўнғир, сариқ
 
бўлиши мумкин. 
Қумоқ 
тупроқнинг
ҳар хил турлари бор. 
Қумоқ тупроқ ковакчаларининг кат-
талиги улардаги сувга капилляр тор-
тиш ҳисобига гил заррачаларини 
ўзаро боғлаб туришга имкон беради. 
Бу тупроққа чўзилувчанликни сақлаб 
туришга имкон беради. Шунинг учун 
қумоқ тупроқда гил миқдори қанча 
кўп бўлса, у шунчалик чўзилувчан 
бўлади.
Одатда қумоқ тупроқ унинг таркибида 
қум
миқдори кам бўлиши ҳисобига юқори 
чўзилувчанлик хусусиятига эга. 
Қумоқ тупроқ
тарки-
бида нам миқдори бўйича қумлоқ тупроқдан юқори 
туради. Бу қумоқ тупроқнинг юқори ғовакли коэффи-
циентини белгилайди. Бу қумлоқ тупроқнинг худди 
шу коэффициентидан анча катта.
Тупроқ намлиги қанча юқори бўлса, унинг асосий 
хусусиятлари шунчалик пасаяди, сув қумоқ тупроққа 
ноқулай хоссалар беради. 
Тупроқ ер ости сувларига яқинлашган сари тобо-
ра ишончсиз бўлиб боради. Бундан шундай хулоса 
қилиш мумкин – ерости сувлари ер юзасига қанчалик 
яқин жойлашган бўлса, қумоқ тупроқдан таркиб топ-
ган ер участкаси қурилиш учун шунчалик яроқсиз 
бўлади.

---

14