Гистология цитология ва эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида



Download 20,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet251/387
Sana15.04.2022
Hajmi20,04 Mb.
#553237
1   ...   247   248   249   250   251   252   253   254   ...   387
Bog'liq
2 5314645480427228150

Талоқда қон айланиши.
 
Талоқ дарвозасидан талоқ артерияси киради. 
Артерия трабекулалар бўйлаб тармоқланади ва бу тармоқлар трабекула 
артериялари номини олади. 


Расм 
13.6. 
Талоқда 
қон 
айланишининг схемаси. 
1 – талоқ артерияси; 2 – 
трабекуляр артерия; 3 – 
пулпар артерия; 4 – марказий 
артерия; 5 – бармоқсимон 
артериялар; 6 – синусга 
очиладиган 
элипссимон 
капилляр 
– 
ѐпиқ 
қон 
айланиши; 7 – қизил пулпа 
синуси; 8 – пулпар вена; 9 – 
трабекула венаси; 10 – талоқ 
венаси; 11 – қизил пулпа; 12 – 
оқ пулпа; 13 – маргинал 
синус. 
Сўнг трабекула артерияси трабекуладан қизил пулпага ўтади ва бу ерда 
пулпа артерияси деб аталади. Бу артериянинг ташқи пардасида кўп миқдорда 
эластик толалар бўлиб, улар томирларнинг чўзилиши ѐки қисқаришини 
таъминлайди. Артерия лимфатик фолликулга кириш олдидан Т-, Б-
лимфоцитлар ва плазмоцитлардан иборат лимфатик қин билан ўралади. Бу 
қинларни оқ пулпанинг ўсимтаси деб ҳисоблаш мумкин. Артерия лимфатик 
фолликулнинг чекка қисмидан ўтади ва марказий артерия ѐки фолликул 
артерияси деб аталади. Фолликулдан чиққанидан сўнг марказий артерия 
ўзаро анастомоз ҳосил қилган бир неча тармоқчаларга бўлинади. Булар 
попуксимон ѐки бармоқсимон артериолалар дейилади. Попуксимон 
артериолаларнинг дистал қисмлари йўғонлашиб, эллипссимон ѐки гилзали 
артериолалар номини олади. Бу артериолалар эндотелийсида қисқарув 
хусусиятига эга бўлган ипчалар, деворида эса ретикуляр толалар ва мушак 
ҳужайраларидан иборат муфта жойлашган. Бу муфталар вена синусларига 
қон оқиб боришини бошқаришда ўзига хос сфинктер вазифасини бажаради. 
Капиллярларнинг веналарга ўтиши очиқ ва ѐпиқ қон айланиш йўллари 
орқали бўлади. Очиқ қон айланишда капиллярлар бевосита пулпанинг 
ретикуляр тўқимасига очилади. Ёпиқ қон айланишда эса капиллярлар 
бевосита вена синусларига қуйилиб, вена синусларидан талоқ вена системаси 
бошланади. 
Талоқда кўпроқ ѐпиқ қон айланиши кузатилиб, бунда қоннинг тез 
оқиши рўй беради. Очиқ қон айланишида эса қоннинг секин оқиши қон 
ҳужайраларининг макрофаглар билан бўлган контактини таъминлайди. 
Вена синуслари ўзига хос тузилишга эга; уларнинг диаметри қон 
билан тўлишига қараб 20 мкм гача бўлади. Синус девори узунчоқ 
ҳужайралар билан қопланган ва булар орасида ҳужайралараро ѐриқлар ѐки 
тешиклар бўлади; бу тешиклар орқали муайян шароитларда эритроцитлар 


ўтиши мумкин. Синуслар эндотелийси атрофидаги ретикуляр тўқима билан 
чамбарчас боғланган бўлиб, эндотелий ҳужайралари сиртдан ҳалқа 
шаклидаги ретикулин толалари билан ўралган. 
Вена синусларидан қон трабекула веналарига ўтади; бу веналар 
мушаксиз 
типдаги 
веналардир. 
Уларнинг 
девори 
трабекуланинг 
бириктирувчи тўқимасига зич ѐпишган эндотелий ҳужайралари қаватидан 
иборат, холос. Трабекула веналари эса ўзаро қўшилиб, талоқ венасини ҳосил 
қилади. Талоқ венаси органнинг дарвозаси соҳасида ташқарига чиқади ва 
жигарга қон олиб борувчи портал (дарвоза) венага қуйилади. Шундай қилиб, 
талоқдан келадиган қон даставвал жигарга кириб, у ерда тозаланади, қайта 
ишланади ва шундан кейингина умумий қон айланиш доирасига тушади. 
Турли хил жигар касалликларида, масалан циррозларда, талоқнинг 
катталашиши (спленомегалия) ундан қон чиқиб кетишининг қийинлашуви 
туфайли содир бўлади. Бу ҳолат жигар дарвоза венасида қон босимининг 
ошиб кетиши (портал гипертензия) билан кечади. 

Download 20,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   247   248   249   250   251   252   253   254   ...   387




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish