Гистология цитология ва эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

Ўрта парда
жуда кўп дарчали эластик мембраналардан ташкил 
топган. Мембраналар эластик толалар билан ўзаро бирлашиб, бошқа 
пардаларнинг эластик элементлари билан биргаликда ягона 
эластик каркас
ҳосил қилади. Шунинг учун пардалар ўртасида чегара аниқ кўринмайди. 
Дарчали эластик мембраналарнинг сони 40–50 тага етади. Улар орасида оз 
миқдорда фибробластлар учрайди. Мембраналар орасида уларга нисбатан 
қийшиқ йўналган силлиқ мушак ҳужайралари жойлашади. Ўрта қаватнинг 
бундай тузилиши аорта деворининг эластиклигини таъминлайди, систола 
даврида у кенгайиб, қон зарбини юмшатади ва диастола вақтида томир 
деворининг тонусини сақлаб туришга ѐрдам беради.
Ташқи парда
сийрак толали шаклланмаган бириктирувчи тўқимадан 
иборат бўлиб, унда асосан узунасига йўналган кўп миқдордаги эластик ва 
коллаген толалар учрайди. Ташқи пардада томирларнинг нервлари ва майда 
томирлари жойлашган бўлиб, улар қон томир деворини иннервацияси ва қон 
билан таъминланишида муҳим ўрин тутади. Ташқи парда томир деворининг 
чўзилиб ѐки ѐрилиб кетишидан сақлайди. 

---

Мушак-эластик ѐки аралаш типдаги артериялар
бевосита аортадан 
бошланувчи йирик томирлар (масалан, уйқу ва ўмров ости артериялари) 
киради. Пардалар ўртасида чегара аниқ кўринади.
Аралаш 
типдаги 
артерияларнинг 
девори 
эластик 
типидаги 
артериялардан кўп фарқ қилмайди, бироқ ички ва ўрта қаватлар 
ўртасидагиички эластик мембрана яққол ажралиб туриши натижасида улар 
орасидаги чегара аниқ кўринади. 
Бу артерияларнинг ўрта пардасида силлиқ мушак ҳужайралари билан 
эластик толалар ва дарчали эластик мембраналар сони деярли тенг. Силлиқ 
мушак ҳужайралари ва эластик толалар айланасига йўналган бўлиб, улар 
орасида оз миқдорда фибробластлар ва коллаген толалар учрайди. 
Ташқи пардадаайрим силлиқ мушак ҳужайраларини тутувчи ички 
коллаген ва эластик толалардан иборат ташқи қаватларни ажратиш мумкин. 
Коллаген ва эластик толалар тутамлари асосан бўйлама ва қийшиқ йўналган.