GİRİŞ konu ve seçİM

4. Mehdiden Başka geleceği müjdelenen Kurtarıcılar

Ahir zamanda zuhur edeceği müjdeli bir biçimde haber verilen şahıslar,mehdiden ibaret değildir. Bu kurtarıcılardan bir kısmı misyon açısından mehdiden farklı görünmemektedir.

Özel bir tür mehdi olan, fakat dönemin siyasi şartları ve kabilecilik gibi faktörler nedeniyle farklı isimler verilmiş, geleceği vaat edilen kişiler birden fazladır. Şimdi bunları kısaca tanıyalım:

4. Mehdiden Başka Geleceği Müjdelenen Kurtarıcılar

4.1. ”Bir Adam”(Raculün Min)

Kütüb-i Tis’a olarak bilinen dokuz hadis kitabında Mehdinin zuhurundan bahseden hadislerde her zaman mehdi sözcüğü geçmemekte, mehdi yerine bazen de bir adam ifadesi kullanılmaktadır. Biraz ilerde kaydedeceğimiz hadislerde de görüleceği üzere “bir adam “tanımlaması farklı siyaklar içinde yer almıştır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

• 
  “Ehli beytimden, smi ismime, babasının ismi babamın ismine uygun bir adam”²⁹
  
• 
  “Hasan’ın neslinden bir adam”³⁰
  
• 
  “Medine halkından, Mekke’ye kaçan bir adam”³¹
  
• 
  “Nehrin ötesinden bir adam”³²
  

Bu hadislerde açık kimliği belirtilmeyen ama genelde ehli beytten olacağı belirtilen “bir adam"ın mehdi ile aynı kişi olduğunda kuşku yoktur. Hadis bilginleri söz konusu hadisleri ya doğrudan doğruya “Kitabül Mehdi” bölümünde kaydetmişlerdir, ya da mehdi hadislerine ait bablarda yer vermişlerdir. Sonuç olarak bu bağlamda “ bir adam” ifadesi mehdinin bir başka türlü anılmasıdır.

4.2. Halife

Mehdiden bahseden hadislerde iki şekilde “halife “sözcüğü kullanılmaktadır. Bunlardan birincisinde “halife” aynı zamanda mehdinin unvanıdır. Örneğin İbn Mace’nin Sevban’dan tahric ettiği bir rivayetin sonunda, ”ona biat edin, çünkü o Allah’ın halifesi el-mehdidir.”³³ Denmektedir.

İkinci örnekte ise , halife(ler)in hükümran olması ahir zaman alametlerinden biri olarak sunulmaktadır. ”Ahir zamanda bir halife olacak,malı taksim edecek ama saymayacak;³⁴ malı avuç avuç verecek; on iki halifenin velayetleri gerçekleşmeden kıyamet kopmayacaktır.”³⁵

Halifenin geleceğini müjdeleyen haberlerin önemli bir açmazı, halifelerin sayısının on iki olmasıdır. Müslim’in yukarıda geçen rivayetinde on iki halife olan tabir, Tirmizi’nin aynı rivayetinde-her ikisi de Cabir b. Semure’den geldiği halde-on iki emire dönüşmüştür. ³⁶

4.3. İsa: Adil İmam

İsa peygamberin ahir zamanda yeryüzüne ineceği, hadis kitaplarında hususi bablar altında işlenmektedir. Bu hadislere göre İsa nüzul edip tıpkı mehdi gibi fonksiyonlar icra edecektir. Bunlardan Buhari ile Müslim’in Ebu Hureyre’den rivayet ettikleri bir hadiste ki anlatıma göre, İsa b. Meryem “adil bir hakem” olarak inecek, haçı kıracak, domuzu öldürecek, cizyeyi kaldıracak, o gün mal o kadar çoğalacak ki onu kabul eden hiçbir kimse bulunmayacaktır.³⁷ Müslim’in Ebu Hureyre’den yaptığı diğer bir rivayete ek olarak ”en gözde develer bile terk edilecek, düşmanlık, buğz ve hasetlik terk edilecek, insanlar mala çağrılacak ama hiç kimse kabul etmeyecek”³⁸ denmektedir.

Bu hadiste ki ”en gözde develer bile terk edilecek” gibi vurgular kısmen Kur’an-ı Kerim’deki, kıyamet ahvali olarak zikredilen” doğurmak üzere olan dişi develerin başıboş bırakılacağı “³⁹ tasvirini çağrıştırmaktadır. Fakat Kur’an-ı Kerim’de bu telaşın sebebinin, kıyamet sahnesinin yaşatacağı dehşetli korku olduğu anlaşılırken, söz konusu hadiste bu İsa’nın nüzulünden sonra malın çok olacağı gerekçesine dayandırılmaktadır.

İsa(a.s)için ”hakem” sözü sıfat olarak kullanılmışsa da, İbn Hacer aslında bunun ”hakim” anlamında olduğu kanaatindedir. Çünkü İbn Hacer’e göre İsa, İslam’ın bir hakimi olarak inecektir! O bu ümmetin hakimlerinden bir hakim olacaktır; çünkü bu şeriat nesh olmayacaktır!⁴⁰ Diğer bazı rivayetlerde “sizin imamınız” ifadesi ile Müslümanlara imam olacağı bildirilmekte⁴¹, Ahmed b. Hanbel’in bir rivayetinde bizzat ”imamen mehdiyyen” biçiminde anılmaktadır.⁴² Mehdi motifine büründürülen İsa’nın yeryüzünde kalacağı süre kırk yıldır.⁴³

Bu rivayetlere göre hem İsa, hem Mehdi, hem de diğer kurtarıcıların gelmesi mukadderdir. Onların zuhur etmesi ile dünya adaletle dolacak, insanlar adeta bir altın çağ yaşayacaktır. Fakat birden çok kurtarıcının hangisinin geleceği, bunlardan birinin mi, hepsinin mi geleceği cevabı belli olmayan bir sorudur.

Şüphesiz İsa’ya biçilen bu rol ile mehdi arasındaki ayniliği görmemek mümkün değildir. Bu bağlamda İsa da tıpkı bir mehdidir. Hatta İsa’yı mehdi motifine büründüren bu rivayetlerin de ötesinde sahih hadis kitaplarında ki ”İsa b. Meryem’den başka mehdi yoktur” şeklindeki daha açık bir rivayet “⁴⁴ mehdilikle ilgili bütün anlatımları alt üst etmiştir. Hadis şarihleri ise bu zorluğu gidermek için her zaman ki gibi te’vil çaresine başvurmuşlar ve bu sözü: ”muhtemeldir ki İsa’dan başka kamil ve masum bir mehdi yoktur” tarzında te’vil etmişlerdir. Oysa hadisin metninde böyle bir anlam yoktur. Yani İsa’nın mehdiliği “kamil” ve “masum” gibi bir kayıtla tahdit edilmektedir. Bu da Şarihlerin yorum yaparken sabık kültürün etkisinden bağımsız yorum yapamadıklarını göstermektedir.

4.4. Süfyani

Süfyani hem mehdi-i muntazardır, hem de Deccal gibi mehdi’ye düşman olan kutuptan birisidir. Süfyani, Şia’nın bir mehdisi olup ta kendilerinin bir mehdisi olmayan Emeviler’in icat ettikleri kendi mehdi tasavvurları olarak anlaşılmaktadır. Adı süfyani olmasına rağmen kendisi gerçek bir mehdidir!⁴⁵ Aynen mehdi-i muntazar gibi olan süfyani hadisini, dedesi Ebu Süfyan’ın ismine hürmeten Halid b. Yezid’in uydurduğu ileri sürülmektedir.⁴⁶

MEHDİ HADİSLERİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ

1. Mehdi Hadisleri

Bu bölümde mehdinin zuhuruna ilişkin yirmi beş kadar hadisin yorumsuz salt tercümesi yer almaktadır. Bu hadisler Kütüb’i Sitte’den; Ebu Davud, Tirmizi ve İbn Mace’nin Sünenleri ile, Ahmed b. Hanbel’in Müsned’in de geçmektedir. Buhari ve Müslim’in Sahihleri ile Nesai’nin Sünen’in de ve İmam Malik’in Muvatta’ın da mehdi ile ilgili hadis bulunmamaktadır.

1. ”Bize Ahmed b. İbrahim rivayet etti, Ona Abdullah b. Cafer Er-Rakki nakletti Ona Ebul Melih el –Hasen b. Ömer b. Ziyad b. Beyan’dan nakletti, O Ali b. Nüfeyl’den, O Said b. Müseyyeb’ten, O da Ümmü Seleme’den rivayet etti. (Ümmü Seleme) şöyle dedi: Rasulullah’ı şöyle derken işittim :

”Mehdi benim soyumdandır, Fatıma evladındandır.”¹

2. Bize Sehl b. Temam b. Bezığ bildirdi, O’na İmran El –Kattan Katade’den, O Ebu Nadra’dan o da Ebu Said El- Hudri’den rivayet etti dedi ki:Rasulullah(a.s)şöyle buyurdu:

”Mehdi bendendir, geniş alınlı ve yüksek burunludur. Yeryüzünü-daha önce kötülük ve zulümle olduğu gibi-hak ve adaletle doldurur, yedi sene hükmeder.”²

3. ”Bize Ubeyd b. Esbad b. Muhammed El-Kureşi El-Kufi rivayet etti, dedi ki bana babam bildirdi, ona Süfyanü-s Servi ,Asım b. Behdele’den rivayet etti, O Ebu Zerr’den, o da Abdullah’tan rivayet etti. Abdullah dedi ki: Rasulullah şöyle buyurdu;

”Ehli Beytimden, ismi ismime uygun bir adam Arab’a malik olmadıkça dünya yok olmaz.”³ Tirmizi bu hadis için hasen ve sahihtir der.

4. “Bize Abdülcebbar b. A’la b. Abdülcebbar El –Attar rivayet etti, ona Süfyan b.Uyeyne, Asım’dan, o Zer’den, o Abdullah’tan o da Nebi(s.a.v)’den nakletti, Nebi(s.a.v) dedi ki: ”Ehli Beytim’den ismi ismime uygun bir adam başa geçer”. Asım dedi ki, Ebu Salih Ebu Hureyre’den bize bildirdi, şöyle dedi:

”Dünyanın tek bir günü kalmış olsa bile o adamın başa geçmesi için Allah bu günü uzatır ” Ebu İsa bu hadis hasen ve sahihtir dedi.⁴

5. “Bize Osman b. Ebi Şeybe nakletti, ona Ebu Davud El-Hafesi anlattı, ona Yasin, İbrahim b. Muhammed b.El –Hanefiyye’den anlattı, o babasından, o Ali’den, Ali dedi ki: Rasulullah (s.a.v)şöyle buyurdu:

”Mehdi bizden, ehli beyttendir, Allah onu bir gecede ıslah eder.”⁵

6. ”Bize Abdullah bildirdi, ona babası rivayet etti, ona Fazl b. Dukayn anlattı, ona Yasin El-Icli İbrahim Muhammed b. Hanefiyye’den anlattı, o babasından, o da Ali(r.a)’dan bildirdi, dedi ki, Rasululullah şöyle buyurdu:

“Mehdi bizden, ehli beyttendir, Allahuteala onu bir gecede ıslah eder.”⁶

7. “Bize Ebubekir b. Ebi Şeybe rivayet etti, ona Ahmed b. Abdilmelik anlattı, ona Ebul Melih Er-Rakki,Ziyad b. Beyan’dan anlattı, o Ali b.Nüfeyl’den, o Said b. Müseyyeb’ten anlattı, Said dedi ki; biz Ümmü Seleme’nin yanında idik, mehdiden bahsettik, bunun üzerine Ümmü Seleme Rasullullah’ı şöyle derken işittim dediğini söyledi:

“Mehdi Fatıma evladındandır.”⁷

8. ”Bize Hediye b. Abdilvehhab tahdis etti, bize Sa’d b. Abdülhamid b. Cafer anlattı, o Ali b. Ziyad El-Yemami’den, o İkrime b. Ammar’dan, o İshak b. Abdullah b. Ebi Talha’dan, o Enes b. Malik’ten anlattı, Enes şöyle dedi: Rasulullah’ı şöyle derken işittim :

“Biz Abdülmüttalib’in çocukları, cennet ehlinin efendileriyiz; ben, Hazma, Ali, Cafer, Hasan, Hüseyin ve Mehdi.”⁸

9. ”Ebu Davud dedi ki: Bana Harun b. Muğire tarafından tahdis edildi, o kendisine Amr b. Ebi Kays Şuayb b. Halid’in, ona Ebu İshak’ın bildirdiğini söyledi: Ali(r.a) oğlu Hasan’a bakarak şöyle dedi:

”Şu oğlum, Nebinin onu adlandırdığı gibi seyyiddir. Onun neslinden bir adam çıkacak, ismi Nebinizin ismi olacak, ahlaken ona benzer, fakat yaratılışta (şeklen) benzemez, sonra yeryüzünü adaletle doldurur…”şeklindeki kıssayı anlattı. Bu munkatı bir hadistir.⁹

10. ”Bize Osman b. Ebi Şeybe rivayet etti, ona Muaviye b.Hişam anlattı, ona Ali b. Salih, Yezid b. Ebi Ziyad’dan, o İbrahim’den, o Alkame’den, o da Abdullah’tan anlattı.Abdullah şöyle dedi: ”Biz Rasulullah’ın yanında iken Haşim oğullarından bir genç geldi. Nebi(s.a.s)onları görünce gözleri yaşla doldu ve rengi değişti, bunun üzerine ben: ”bir süredir yüzünüzde müşahede ettiğimiz, hoşumuza gitmeyen bu görüntü nedir, diye sordum, O da şöyle dedi:

“Biz ehli beyt, bizim için Allah dünyaya karşılık ahireti seçti. Ehli beytim benden sonra belaya, sürgüne ve kovulmaya düçar olacaktır. Sonunda doğu tarafından, yanlarında siyah bayraklar olan bir kavim gelir. Bunlar hayra talip olurlar fakat istedikleri verilmez. Bunun üzerine savaşırlar ve onlara yardım edilir, o zaman istedikleri verilir. Fakat onu kabul etmezler ve ehli beytimden bir adama verirler . O yeryüzünü adaletle doldurur… sizden kim bu duruma yetişirse, kar üstünde sürünerek de olsa onlara gelsin.”¹⁰

11. ”Bize Muhammed b. Yahya ve Ahmed b. Yusuf rivayet ettiler, dediler ki, bize Abdürrezzak, Süfyan Es-Sevri’den anlattı, o Halid El-Hazza’dan, o Ebi Kılabe’den, o Esma Er-Rahabi’den, o da Sevban’dan nakletti, şöyle dedi Sevban: Rasulullah şöyle buyurdu:

“Sizin hazinenizin yanında üç kişi savaşır. Üçü de bir halifenin oğullarıdır. Bununla birlikte halifelik hiç birinin olmaz. Sonra doğu tarafından siyah bayraklılar zuhur eder. Daha önce hiçbir kavimden öldürülmediği kadar sizden öldürülür. Ravi burada, şeyhinin şu anda zihninde olmayan bir şey zikrettiğini belirttikten sonra devam ediyor: Onları gördüğünüz zaman kar üstünde sürünmek suretiyle de olsa gidip ona biat ediniz. Çünkü o Allah’ın halifesi el- mehdidir.¹¹

12. ”Harun dedi: Bize Amr b. Ebi Kays, Mutarrif b. Taif’ten, o Ebul Hasen’den, o Hilal b.Amr’dan rivayet etti şöyle dedi: Ali(r.a)’nin şöyle dediğini işittim, Nebi(s.a.v) dedi ki:

“Nehrin ötesinden bir adam çıkar. Ona Haris b. Hurras denilir. Önünde Mansur denen bir adam vardır. Tıpkı Kureyş’in Rasulullah için saygınlığı gibi o da Al-i Muhammed için saygındır. O’na yardım etmek –yahutta ona icabet etmek-dedi-her mü’mine farzdır.” Bu munkatı bir hadistir.¹²

13. ”Bize Müsedded tahdis etti, O’na Ömer b. Ubeyd rivayet etti, o Muhammed b. El-Ala’dan, o, Ebu Bekr-yani İbn Ayyaş-dan , ona Müsedded, ona Süfyan’dan tahdis etti , ona Ahmed b. İbrahim ona Ubeydullah b. Musa Fıtr’dan;hepsinin manası (birdir), hepsi Asım’dan, Zer’den, Abdullahb. Mesud’dan, o da Nebi’den şöyle dedi:

“Dünyada sadece tek bir gün kalsa bile” ,Zaide, hadisinde ”Allah bir günü uzatır” dedi. (Sonra hepsinin müttefik metni): ”O günde benden-ya da ehli beytimden-bir adam gönderir. İsmi ismime, basının ismi babamın ismine uygundur. ”Ehli beytimden ismi ismime uygun bir adam Arab’a sahip olmadıkça dünya gitmez, ya da yok olmaz.”¹³

14. ”Bize Osman b. Ebi Şeybe rivayet etti, Ebu Tüfeyl’den o da Ali’den, Ali Nebi(s.a.v) den rivayet etti. Nebi(s.a.v) şöyle dedi:

“Zamandan tek bir gün kalsa Allah ehli beytimden bir adam gönderir. Orayı adaletle doldurur.”¹⁴

15. ”Bize Muhammed b. Beşşar nakletti, ona Cafer b. Muhammed bildirdi, ona Şube rivayet etti, şöyle dedi, Zeyd El Ammi’nin şöyle dediğini işittim: Peygamberimizden sonra bir olay olacağı endişesini duyduk ve Nebi(a.s)’ye sorduk, o da şöyle dedi: ”Ümmetimden mehdi çıkar, beş yahut yedi, yahut dokuz (sene) yaşar. Ebu Said diyor ki: bu rakam neyi ifade eder, diye sorduk, Hz. Peygamber(s.a.v) senedir dedi. (sonra devamla) dedi ki: Ona bir adam gelir ve: Ey mehdi bana ver bana ver. (Mehdi’de) götürebileceği kadar eteğine doldurur.” Ebu İsa bu hadis hasendir dedi.¹⁵

16. 17, 18. hadisler aynı lafızlarla rivayet edilmiştir.¹⁶

19. “Bize Abdullah rivayet etti , ona babası anlattı, ona Abdürrezak anlattı, ona Cafer Mualla b. Ziyad’dan anlattı, ona A’la b. Beşir, Ebu’s Sıddik En-Naci’den anlattı, o da Ebu Said El Hudri’den, dedi ki, Rasulullah şöyle dedi:

“Sizi mehdi ile müjdelerim! O ümmetime bir grup insanın ihtilafı ve sarsılmalar üzerine gönderilir. Yeryüzünü hak ve adaletle doldurur; tıpkı önceden zulüm ve haksızlıkla dolduğu gibi. Ondan göğün sakinleri razı olduğu gibi yerin sakinleri de razı olur. Malı sahih bir şekilde taksim eder.”¹⁷

20. “Bize Muhammed El Müsenna rivayet etti, ona Muaz b. Hişam bildirdi, ona babası Katade’den, o Salih Ebu Halil’den, o bir arkadaşından oda Nebi(a.s)’nin zevcesi Ümmü Seleme’den bildiriyor, Nebi(a.s) şöyle dedi:

“Halifenin ölmesinden sonra ihtilaf olur. Medine ehlinden Mekke’ye kaçan bir adam çıkar. Mekkeliler’ den bir grup ona gelirler ve onu ileri sürerler. Rükn ile makam arasında kendisi istemediği halde ona biat ederler. Ona Şam tarafından bir ordu gönderilir. O ordu Mekke ile Medine arasında El-Beyda’da yerin dibine batırılır. İnsanlar bunu görünce, Şam abdalları ve Iraklılar’ın önde gelenleri ona gelirler ve ona biat ederler. Sonra kureyşten, dayıları Kelb kabilesinden olan bir adam çıkar onlara bir ordu gönderir, kendisine biat edilen adam ve cemaati o orduya karşı koyar. İşte bu kelb kabilesi ordusudur. Kelb ganimetinde bulunmayan ne şanssızdır ve mehdi malı taksim eder, insanlar arasında peygamberlerinin sünneti ile amel eder, İslam yeryüzünde iyice yerleşir, mehdi yedi sene kalır ve sonra ölür, Müslümanlar namazını kılarlar.”¹⁸

22. “Yukarıdaki hadisi Ebu Davud Harun b. Abdullah, Abdussamed, Hemmam ve Katade tariki ile tahric etmiş ve ondan da mehdi’nin dokuz sene kalacağı ifade edilmiştir.¹⁹

23. ”İbnü’l Müsenna, Amr b. Asım, Ebu’l Avam (İmran b. Davud), Katede, Ebu’l Halil, Abdullah b. Haris, Ümmü Seleme, Nebi(a.s) tariki ile rivayet edilmiştir.²⁰

24. ”Bize Hermele b. Yahya El Mısri ve İbrahim b. Sa’d El Cevheri rivayet ettiler, dediler ki, bize Ebu Salih Abdulgaffar b. Davud El- Harani anlattı, Onlara İbn Lehia, Ebu Zur’a Amr b. Cabir El Hadrami’den nakletti, o da Abdullah b. Haris b.Cüz’ Ez-Zebidi’den anlattı, Abdullah dedi ki, Rasulullah şöyle buyurdu: ”Doğudan bir takım insanlar çıkar ve mehdi için ortam hazırlarlar “ -Ravi,” yani onun gücünü hazırlarlar” dedi-.²¹

25. ”Bize Yunus b. Abdilala tahdis etti, bize Muhammed b. İdris Eş-Şafii anlattı, bana Muhammed b. Halid El-Cendi, Eban b. Salih’ten anlattı, Eban Hasan’dan, o da Enes b. Malik’ten Rasulullah şöyle buyurdu: ”Bu iş şiddetlenerek artar, dünya bir kaçamak ve aldatmacadır. İnsanlar aç gözlüdür. Kıyamet şerli insanlar üzerine kopar. İsa b.Meryem’den başka Mehdi yoktur.²²