GİRİŞ konu ve seçİM

B. MESİH İLE İLGİLİ HADİSLER

1. Mesih(İsa) ile ilgili Hadislerin Değerlendirilmesi

Konu ile ilgili ayetler incelendiğinde bizzat görüleceği üzere ve bir çok ilim adamının da belirttiği üzere, Hz. İsa’nın göğe yükseltilip, bilahare yeryüzüne indirileceği inancı, Kur’an- ı Kerim’de tartışmaya mahal bırakmayacak netlik ve kesinlikte değildir. Bilakis ortada olan Hz. İsa’nın İnişinin leh ve aleyhinde birçok ayetle ilgili filolojik izahlardan ve çok farklı te’vil, tefsir ve yorumlardan başka bir şey değildir. Bu sebeple, Kur’an-ı Kerim açısından meselenin bir yorum ve dolayısıyla tercih meselesi olduğu söylenebilir. Bu aynı zamanda Hz. İsa’nın nüzulü konusunda Kur’an-ı Kerim’in belirleyici olmadığı anlamına gelir ki, geriye belirleyici olarak hadislerden ve icma iddiasından başka den ve icma iddiasından başka bir şey kalmamaktadır. İcma deliline de ayet ve hadisler kadar vurgu yapılmadığından dolayı, bu konuda asıl belirleyici unsurun hadisler olduğu söylenebilir. Aslında Hz. İsa’nın Nüzulü Meselesinde belirleyici olan hadisler konusunda da ihtilaflar ve tartışmalar yok değildir. Genelde konuyla ilgili rivayetlerin mütevatir mi,ahad mı olduğu konusunda yoğunlaşan tartışmalarda, tarafların bir uzlaşma sağlayamadığı görülmektedir.

1.1. Kaynak Metodolojisi Açısından Hz. İsa’nın Nüzulüne Dair Hadisler

Hz. İsa’nın nüzulüne dair hadislerin kaynak ravilerine göre dağılımı şu şekildedir. (Parantez içi rakamlar rivayet sayısını gösterir)

1.Ebu Hureyre(21)

2.Cabir b. Abdillah(7)

3.Huzeyfe b. El Yaman(6)

4.Abdullah b. Abbas(5)

5.Abdullah b. Mesud(4)

6.Abdullah b. Ömer(3)

7.Abdulah b. Amr(3)

8.Enes b. Malik(3)

9.Aişe(2)

10.Huzeyfe b.Esid(2)

11.Abdullah b. Selam(2)

12.En-Nevvas b. Sem’an(1)

13.Sevban(1)

14.Mücemmi’ b. Cariye(1)

15.Ebu Umame(1)

16.Seleme b. Nufeyl(1)

17.Osman b. Ebi’l As(1)

18.Semura b. Cendub(1)

19.Abdurrahman n.Cübeyr b. Nüfeyr(1)

20.Vasile b.El Eska(1)

21.Amr b.Avf((1)

22.Nafi b. Keysan(1)

23.Evs b. Evs(1)

24.İmran b.Husayn(1)

25.Ebu’d Derda(1)

26.Abdullah b. Muğaffel(1)

27.Abdurrahman b. Semura(1)

28.Ebu Said El Hudri(1)

29.Ammar b. Yasir(1)

30.Keysan b. Abdillah(1)

31.Er-Rabib. Enes(1)

32.Sefine(1)

33.Hasan El Basri(1)

34.Ka’bu’l Ahbar(1)

35.Amr b. Süfyan(1)

36.Zeynül Abidin Ali b. Hüseyin b. Ali(1)

37.Urve b. Ruveym(1)¹

Kaynak ravilerin güvenilirliği açısında bu tabloya bakıldığında, Abdullah b. Mesud ve Enes b. Malik gibi birkaç sahabi hariç rivayetleri nakledenlerin büyük ekseriyetinin Hz. peygamber’in yakın çevresindeki arkadaşları olmadıkları görülür. Şayet genel olarak iddia edildiği gibi bu konu sübutu kesin ve dinen inanılması zorunlu bir iman esası olup, inkar edilmesi ise küfrü mucip ise, o takdirde bu kadar önemli olan bir iman esassının, Hz. Ebubekir, Ömer, Osman, Ali, Hz. peygamber’in eşleri ve diğer önde gelen pek çok sahabi, özellikle de dini kavrayış bakımından temayüz eden fakih sahabiler tarafından da sonraki nesillere ulaştırılmış olması eklenirdi.

Mesih ile ilgili rivayetleri bizlere nakleden son raviler, yani yazdıkları çeşitli eserlere bunları dercetmiş musanniflerin tablosu ise şöyledir:

Hz. İsa’nın ahir zamandaki nüzulü meselesi ana hadis kaynaklarımızda çokça zikredilmiştir. Muhtemelen nüzul ref’in tabi bir sonucu olduğundan ref’ konusu müstakil olarak hadis kaynaklarında yer almamıştır. Kütüb-i Sitte’nin tamamı, İmam-ı Malik’in Muvatta’ı, İbn Huzeyme ve İbn Hıbban’ın Sahihleri, İbn Hanbel ve Tayalisi’nin Sahihleri, Nüzul-i İsa ile ilgili hadisleri kaydetmişlerdir. Nuaym b. Hammad Nüzul-i İsa ile ilgili yirmi iki hadis zikretmektedir.

Doğrudan Hz. İsa’nın nüzul-i ile ilgili olarak varit olan hadislerin yanı sıra, Deccal ile ilgili rivayetlerde de nüzulden bahsedilmektedir. Es-Sülemi konu ile ilgili olarak on kadar hadis kaydeder. Son dönem alimleri bu husustaki hadislerin çokluğuna temas etmiş, bazıları bunları bir araya getirmiştir. Abdülkadir Ata, nüzul ile ilgili olarak otuz dört hadis², Keşmiri bu konuya tahsis etmiş olduğu eserinde yetmiş beş hadis toplamıştır.³ El- Gumari, bu konu ile ilgili eserinde Hz. İsa’nın nüzulü hakkında altmış bir hadis kaydeder ve sonuç olarak şöyle der: İşte bu altmış bir hadisi bir çok sahabe ve tabiun muhtelif senet ve lafızlarla rivayet eder ve hepside Hz. İsa’nın nüzulünü sarih olarak, te’vile mahal bırakmayacak şekilde ifade eder.

Konu hadis kaynaklarında farklı şekillerde yer almaktadır. Şarihler farklı görülebilen hususları bağdaştırmaya çalışmışlardır. Hz. İsa’nın Şam’a mı, Afik tepesine mi, yoksa batıya mı ineceği konusunda farklı rivayetler varit olmuştur. Ancak şunu belirtmeliyiz ki rivayetler arasındaki bu farklılıklar Kütüb-i Site dışındaki kaynaklar için geçerlidir. Kütüb-i Site de geçen, İbn Mace’nin kaydettiği Ebu Umame El –Bahili’nin kaydettiği hadis hariç tutulursa böylesi tezatlar bulunmamaktadır. Şarihler ise yorumlarında hadisleri oldukça müşahhaslaştırmaya çalışmışlar yer, zaman ve mekan isimlerini dahi belirtmişlerdir.

1.2. Mesih(İsa) ile İlgili Hadisler Ve Senet Tenkitleri

1.2.1. Ebu Hureyre Hadisi:

Ebu Hureyre’den gelen bir hadisi şerif’te Resul-i Ekrem şöyle buyurmuştur:

“Nefsim kudret elinde olan Allah’a yemin ederim ki, adaletli bir hükümdar olarak Meryem oğlu İsa’nın aranıza inmesi yakındır.Haçı kıracak, domuzu öldürecek, cizyeyi kaldıracak, mal dağıtacak. Mal o kadar çok olacak ki kimse kabul etmeyecektir.⁴ Buharı’nın diğer rivayetinde ”bir secde”nin dünya ve içindekilerindin daha hayırlı olacağı anlatılmaktadır.⁵ Hadisin devamında Ebu Hureyre ”isterseniz şu ayeti okuyun der: ”Kitap ehlinden her biri ölümünden önce muhakkak iman edecektir.”⁶ İbn Mace’nin rivayet ettiği aynı hadis ”İsa nazil olmadan kıyamet kopmaz”⁷ şeklinde bir ifade ile başlamaktadır. Hadis usulü açısından bu hadisin sıhhatinden şüphe edilmemektedir.

1.2.2. Ebu Umame El- Bahili Hadisi

Hz. İsa’nın nüzulü ve Deccal’i öldüreceği hususu burada teferruatlı bir şekilde anlatılmaktır.⁸ Hadisin başında Decal’den uzun uzun bahsedildikten sonra, İsa’nın nüzulü zikredilir. Hz. İsa’ya karşı koyamayan Deccal kaçar, sonunda yakalanıp öldürülür. Bundan sonra yeryüzünde barış ve sükunet hakim olur. Rivayetin devamında Hz. İsa ve tabiilerinin, Ye’cüc ve Me’cüc ile savaşmalarından söz edilir. İsa Allah’a dua eder, kuşlar gelip Ye’cüc ile Me’cüc’ün cesetlerini yeryüzünden temizlerler. Bunlar gibi bir çok detay teferruatlı bir şekilde rivayet edilir. Hadisin sonunda ravi Abdurrahman El- Muharibi” Bu hadis muallimlere ulaştırılmalı ki çocuklara öğretsinler” diyor. Aynı hadisi Hakim En –Nişaburi muhtasar olarak rivayet etmekte ve “Bu, Müslim’in şartlarına uygun sahih bir hadis olmakla birlikte aynı siyakla tahric etmemiştir”.⁹ der.

Hadis usulü açısından baktığımızda İbn Mace’deki şekliyle hadis çok zayıf, metni ise münkerdir. Öncelikli olarak senet açısından zayıftır; çünkü bu hadisin senedinde müdellis kabul edilen Abdurrahman b. Muhammed b. Ziyad vardır. Bu zat muasırı olan ravilerle görüşmediği halde, görüşmüş gibi kendilerinden hadis nakletmiştir. İkinci olarak senette İsmail b. Rafi El-Ensari bulunur ki bu zatın hadisleri zayıf kabul edilir. Üçüncü olarak hadiste inkıta vardır. Zira Yahya b. Ebi Amra, üçüncü tabakadan olup sahabeden rivayeti zayıftır. İbn Hacer El –Askalani hadiste görülen farklılığın ravilerin rivayeti karıştırmasından ileri geldiğini belirtir.¹⁰

1.2.3. Nevvas B. Semman Hadisi

Nevvas b. Semman’ın hadisinde belirtildiğine göre, genç bir mü’min Deccal tarafından ikiye parçalandıktan sonra Hz. İsa nazil olacaktır: ”Allah tam o sırada İsa gönderir. Şam’ın doğusundaki beyaz minarenin yanına , iki renkli elbise içinde, iki eli iki meleğin kanatları üzerinde iner. ”Hadisin devamında, İsa’nın son derece temiz olduğu, yeni yıkanmış başını eğdiği takdirde incilerin damlayacağı ifade edilir. Nefesinin ulaştığı her kafir ölür. Nefesi ise gözünün gördüğü yere kadar ulaşır.¹¹ Aynı hadisi Tirmizi, İbn Mace, El-Hakim’de tahric etmektedir. Tirmizi ravilerden Velid b. Müslim ile Abdurrahman binYezid’in hadislerinin birbirine karıştığını belirtir.¹² El –Hakim, hadisi şeyhaynın şartlarına uygun görür.¹³ İbn Hanbel’in rivayet ettiği aynı hadis Hz. Aişe’den rivayet edilir.¹⁴ Esma bint Yezid’in rivayeti ise isnadında Şehr b. Havşab olduğu için zayıf kabul edilmiştir.¹⁵ Aynı hadisi İbn Mace Sünen’inde kaydetmiştir. İbn Mace nüzul yerine “İsa’nın Hurucu” diye başlık atmıştır.¹⁶

1.2.4. Abdullah b. Ömer Hadisi

Bu hadisten anlaşıldığına göre Rasulullah(a.s), Hz. İsaDeccal’i rüyasında görmüştür. Peygamber (a.s)iki kişinin ortasında esmer, düz saçlı ve saçı yeni taranmış yakışıklı bir adam görür, bu adamın kim olduğunu sorar İsa b. Meryem‘dir derler.¹⁷

1.2.5. Cabir b. Abdullah Hadisi

“Ümmetimden hak üzere cihat eden bir tarife kıyamete kadar devam edecektir. İsa b. Meryem nazil olacak, onların emiri:buyurun bize namaz kıldırın diyecek, Hz. İsa: hayır sizler bir kısmınız diğer bir kısmınıza emirdir.”¹⁸ diyecektir. Aynı hadisi farklı lafızlarla Buhari’de rivayet etmiştir; ancak Buhari’ nin rivayetinin devamında İsa’nın nüzulü meselesi yoktur.¹⁹