Gimnastika (yakkakurash, koordinatsion va siklik sport turlari)

Siltash mashqlari (siltanishlar) — bu harakatlami bajarish qo'llami kuch bilan siltash orqali amalga oshiriladi, keyin harakat oyoqqa va gavdaga uzatiladi. Siltash mashqlarining kuch bilan bajarilishi butun tanani harakatlantiradi.
Tayyorlov mashqlari: tovonda o‘tirgan holatda qo‘llar bilan oldinga-orqaga siltash mashqlari bajariladi. Xuddi shu mashq endi tizzalab turib bajariladi. Bir oyoqda turgan holda boshqa oyoq orqaga oyoq uchiga qo‘yiladi , qo‘l bilan siltash mashqlari bajariladi va harakat amplitudasi asta-sekinlik bilan oshirilib boriladi. Harakat orqaga egilish bilan tugallanadi, qo‘llar orqada, yuqorida bo‘ladi. Xuddi shu mashq faqat gavda og‘irligi orqadagi oyoqqa o‘tkazilib.

qo‘llar bilan siltash mashqlari bajariladi va bir vaqtning o‘zida gavda og‘irligi oldingi oyoqqa o‘tkazilib, harakat davom ettiriladi.

Uslubiy tavsiyalar: asta-sekinlik bilan mushakka beriladigan yuklamani va siltash amplitudalarini oshirib borish kerak. Bunda gavdani kuch bilan harakat yo‘nalishi tomonga itarib yordam berish darkor. Shug‘ullanuvchida keskin harakatlarga va mushaklarni tarang qilib, bo‘shashtirish qobiliyatini rivojlantirishga ko‘-maklashish lozim.
Aylanish —bu dinamik mashqlaming alohida guruhi bo‘lib, ulaming to‘g‘ri bajarilishi muvozanatni saqlay olishga bog‘liq, aylanishga o‘rganishning dastlabki davrida bu mashqlarni bajarish me’yoriga ahamiyat berish zarur, negaki ularning ko‘p bajarilishi muvozanat markazini oyoqda aniqlashga yomon ta’sir etishi mumkin. Buning uchun bu mashqni uch fazada ketma-ket o‘rga-nish kerak: yarim cho‘qqayish holatida oyoq uchiga turish, o‘z atrofida aylanish, aylangandan so‘ng awaldan belgilangan holatda to‘xtash.
Harakatlanish mashqlari aylanishlami o‘rganishga yordam beradi: dastlabki holatdan turli temp va ritmlarda oyoq uchida turish, dastlabki holatdan yarim cho‘qqayish holatini bajarish, tekislanish, boshni turli tempda, turli holatda harakatlantirish. Bunda bosh-qo‘l harakatlariga mos kelishi kerak. Qo‘llarni ushlagan holda ikkitadan aylanish mumkin. 0 ‘quv dasturiga kirgan aylanish mashqlarining barchasi, awalambor, tayanch oldida o£rgatiladi. Ikkala oyoqda aylanib, oyoqlami almashtirish va chalishtirish: oyoqni almashtirish —bu oyoq uchida yarim bar-moqda turgan holatda qo‘llami belga qo‘yib 180—360° ga kichik qadamlar bilan burilish, tuigan holatda chalishtirish.
Qo‘llar yonda, kichik qadamlar bilan oyoqlami kesishgan holatda katta boim agan qadamlar bilan oldinga (orqaga) 180—360° burilish, to‘g£ri chiziq bo‘ylab kichik qadamlar bilan ketma-ket kesib o‘tilib, 180° ga burulishlar bajariladi. Bir oyoqda aylanishda, oyoq uchida turgan holatda o‘ng oyoq bilan qadam tashianadi, yarim cho‘qqayish holatda qo‘llar chapda, oldinga qarab turgan holda qo‘llami oldindan yuqoriga qarab siltash mashqlari ni bajarish amalga oshiriladi va tayanch oyoq uchida

turib, ikkinchi oyoqni siltab kcrtarib, yonga qo‘yiladi, keyin siltash orqali oyoq oldinga qo‘yi!adi, aylanish bajarilganidan so‘ng siltash bajargan oyoq tayanchga qo‘yiladi (218-rasm). Turli nomli burilishlar turli yo‘nalishda bajariladi, qarama-qarshi tomonda tayanch oyoq boladi, oyoq uchida turgan holatda yarim cho‘q-qayish holatida qadam tashlanib, yelkalar, gavda o‘ng tomonga rostlanadi, to‘g‘riga qaraladi, kuch bilan gavdani chap tomonga burib, chap oyoq oldinga ko‘tariladi, oyoq uchida turib qo‘llar bilan yuqoriga siltash bajariladi, burilish bajarilganidan so‘ng chap oyoq o‘z joyiga q o ‘yttadi (219-rasm).