“Гидротехника иншоотлари” фанидан

Qoziqlarning turini va hajmini tanlash.

Qoziq turi ish uslubiga (tuproqda qoqilgan yoki ishlab chiqarilgan), qirqim shakli (kvadratlar, to'rtburchaklar, dumaloq, dumaloq bo'shliqli kvadrat shakligida va boshqalar), armaturalash turiga (zo’riqtirib va zo’riqtirilmasdan armaturalangan) qarab tanlanadi va hokazo.

Qoziqlarning o'lchamlari va ularni qoqish chuqurligi loyixalovchi tomonidan belgilanadi va bir qator omillarga bog'liq: geologik sharoit, mavjud yuklar, panjara turi, qoziq ishlab chiqarish uchun mavjud uskunalar.

Kvadrat kesimdagi qoqiladigan temir-beton qoziqlar uchun ko'ndalang o'lchamlar 20 x 20 sm dan 45 x 45 sm gacha bo’ladi (2.19- jadval).

• Bunday qoziqlardan qoziq poydevorini loyihalashda birinchi xisoblash sifatida 30 x 30 sm hajmda foydalanish tavsiya etiladi. Taglikning yer yuzasiga nisbatan holatiga qarab, panjaralar baland (taglik tuproq yuzasidan yuqorida joylashgan), pastlatilgan (taglik tuproq yuzasida joylashgan yoki kam chuqurlikda ko'milgan) va past (to'liq yerda joylashgan) bo’ladi. Panjara holatini odatda bino yoki inshootning yer usti qismi dizaynerlari tayinlaydi. Panjara o'rnini mustaqil ravishda bino yoki inshootning er osti qismi (podval, texnik er osti borligi) ning loyihaviy echimlariga qarab belgilaydi. Poydevor panjarasining chuqurligi tabiiy asosdagi poydevorning chuqurligi bilan bir xil tarzda aniqlanadi.
• Qoziq va panjara o'rtasidagi boglanish erkin (bo'g'inli) va qattiq bo'lishi mumkin.
• Monolit panjaralarda panjarani erkin tayanishi qoziqning boshini panjara ichiga 5-10 sm. chuqurlikda o'rnatish orqali amalga oshirilishi kerak. Bu holda armatura chiqish joylarini panjara ichiga joylash shart emas.

• Jadval 2.19 – kvadrat qirqimli temir beton qoziqlarning asosiy
• o'lchamlari va massasi

Markasi	Qirqim tomoni, mm	Uzunligi, mm		Og'irligi, tn
		Prizma qismini L	Uchini L	Qoziqni1m	Uchini
	200	3000–6000	150	0,10	0,01
	250	4500–6000	250	0,16	0,03
С	300	3000–12000	250	0,22	0,05
	350	8000–16000	300	0,30	0,06
	400	13000–16000	350	0,40	0,08
	300	9000–15000	250	0,22	0,04
СН	350	10000–20000	300	0,30	0,06
	400	13000–20000	350	0,40	0,08
	200	3000–6000	150	0,10	0,01
	250	4500–6000	250	0,16	0,03
СНпр	300	2000–15000	250	0,22	0,05
	350	8000–20000	300	0,30	0,06
	400	13000–20000	350	0,40	0,08
	300	11000–15000	250	0,22	0,04
СНп	350	10000–20000	300	0,30	0,06
	400	13000–20000	350	0,40	0,08

• Izohlar:
• Qoqilgan qoziqlarning uzunligi L qoziq boshidan boshlangich nuqtasigacha o'lchanadi.
• Kataloglarda 6 metrgacha bo’lgan qoqilgan qoziqlarning uzunligi har 0,5 metrda, 6 metrdan uzun bo’lgan qoziqlar - har 1 metrda o'zgaradi.
• Qoziqlarning belgilanishi: S4.5-30 - ko'ndalang armaturalangan, zoriqtirilmagan armaturali 4,5 m uzunlikdagi va kesimi 30x30 sm bo’lgan yaxlit qoziq (GOST 19804.1-79 bo'yicha).
• S - zoriqtirilmagan armaturali qoziq;
• SN - zoriqtirilgan armaturali qoziq;
• SNpr - zoriqtirilgan simli armaturali qoziq;
• SNp - zoriqtirilgan to’qilgan armaturali qoziq.

• Qattiq bog’lanish, qoziqni panjaraga kamida d chuqurlikka o'rnatish orqali ta'minlanadi (d - kvadrat qoziqning tomoni yoki dumaloqning diametri). Qattiq bog'lanish quyidagi hollarda ta'minlanishi kerak:
• a) qoziq tanasi yumshoq tuproqlarda joylashgan (bo'shashgan qumlar, suyuq konsistentsiyali loyli tuproqlar, loylar, torflar va boshqalar);
• b) qoziqqa uzatiladigan siqish yuki uning kesim markazidan tashqariga chiqqan ekssentriklik bilan unga qo'llaniladi;
• c) gorizontal yuklar qoziqlarga ta'sir qiladi, ularning siljish qiymatlari erkin tayanish bilan (hisoblash yo'li bilan aniqlanadi) rejalashtirilgan bino yoki inshoot uchun ruxsat etilgan maksimaldan yuqori bo'ladi;
• d) poydevorda moyil yoki yegilgan vertikal qoziqlar mavjud;
• e) qoziqlar sugirib olish yuklarga ishlaydi.
• Boshqa holatlarda, qoziqni panjara bilan erkin bog'lash belgilanadi.
• Shunday qilib, panjara turini (ya'ni uning tuproq yuzasiga nisbatan geometrik holatini) va qoziqning panjara bilan konjugatsiyasini belgilab, qoziqning yuqori qismining (boshining) holati aniqlanadi.

• Qoziqning uchli qismi kuchli, ka’m siqiladigan tuproqlarda joylashgan bo'lishi kerak. Bunday holda, qoziqlarning pastki uchlarini tuproqqa chuqurlashishi, asos sifatida qabul qilinganligi quyidagidan kam bo’lmasligi kerak:
• • yirik siniqli jinslarda, shag'alli, yirik va o'rta yirikli qumli tuproqlarga, shuningdek, IL ≤ 0.1 oqim korsatkichi 0,5 m dan kam bo'lmagan loyli tuproqlarga;
• • toshloq bo'lmagan tuproqlarning boshqa turlarida - IL = 1,0 m.
• Geologik uchastkada qoziqning pastki uchining taxminiy holatini belgilab, qoziq uzunligini (tegishli kataloglar va GOST bo'yicha qoqish uchun) o'rnatiladi va qoziqning pastki uchining holati aniqlanadi.

•