Гидрометрия

Синов саволлари:
1. Сув ўлчаш постини ташкил этиш учун жой танлашда нималар эътиборга олинади?
2. Сув ўлчаш постини ташкил этиш мақсадида тузилган гурух дала шароитида қандай ишларни бажаради?
3. Вақтинча сув ўлчаш ишларини олиб боришга мўлжалланган постларни қуришда танланган дарё участкасида қандай топографик ишлар бажарилади?
4. Доимий сув ўлчаш ишларини олиб боришга мўлжалланган постларни қуришда қўшимча бажариладиган ишларни эсланг.
5. Сув ўлчаш постининг паспортида нималар акс этади?


1.1.5. Сув ўлчаш постини бир жойдан
иккинчи жойга кўчириш

Умуман олганда сув ўлчаш постини бир жойдан бошқа жойга кўчириш тавсия этилмайди, чунки бунда сув режими элементларини кузатиш қаторларида узилиш содир бўлади. Бу эса сув режими эломонтларининг ўртача кўп йиллик миқдорларини тўғри аниқлашни қийинлаштиради.

Локин баъзи ҳолларда, масалан, постдан қуйида тўғон қурилиб, у димланиш зонасига тушиб қолса ёки дарёнинг сув ўлчаш пости жойлашган қисми ўзанида доформация ҳодисаси қайд этилса, кузатиш ишларини амалга ошириш қийинлашади. Мана шундай ҳолатда сув ўлчаш постини бошқа қулайроқ жойга кўчиришга тўғри колади.
Постни бошқа жойга кўчириш лозим бўлганда иложи борича яқинроқ масофани танлаш керак. Шундай қилинганда ҳар икки пост учун умумий бўлган "0" график токислигини болгилаш мумкин бўлади. Бу эса эски ва янги постлардаги кузатишларни бир-бири билан боғлаш имконини беради.
Шу мақсадда эски постда кузатишлар тўхтатилмай туриб, янги постда кузатишларни камида ярим йил давомида, сув режимининг ҳар хил фазаларида, олиб бориш корак. Сўнг параллол кузатишлар маълумотлари асосида боғланиш графиги чизилади. Агарда боғланиш тўғри чизиғи 45 градус бурчак остида ўтказилиб, нукталар унинг атрофида зич жойлашса, бу боғланиш функционал боғланишга яқин деб хисобланади, бу ҳолатда янги кузатиш маълумотлари эски кузатишларнинг бовосита давоми сифатида қабул қилинади. Натижада эски кузатиш қаторининг бир жинслилиги сақланиб қолади.
Боғланиш чизиғи 45 градус бурчак остида ўтмаган ҳолларда иккала пост кузатишлари бир-бири билан корролятив боғланган ҳисобланади. Лекин, бунда янги постдаги кузатишлар эски постда тўпланган маълумотларнинг давоми ҳисобланмайди. Локин ушбу боғланиш графигидан фойдаланиб, эски постдаги кузатишларни янги муддат учун тиклаш мумкин бўлади. Бундан ташқари шундай боғланишлардан фойдаланиб, янги постнинг "0" график токислиги баландлигини Dh қийматга ўзгартириш имконияии ҳам вужудга келади.
Баъзан боғланиш графигида нуқталар тарқоқ жойлашган бўлиши мумкин. У ҳолда ҳар иккала пост ўзаро боғланмаган ҳисобланади.