Gidroizogips xaritasi va uni tuzish

_т _ H-H2 i ’
bu yerda: J_q — grunt suv oqimining qiyaligi;
H₁ — birinchi gidroizogips chizig‘i o‘tgan mutlaq balandlik; H₂ — ikkinchi gidroizogips chizig‘i o‘tgan mutlaq balandlik; l — birinchi va ikkinchi gidroizogips chiziqlari orasidagi to- pografik xarita masshtabini hisobga olib aniqlangan masofa.
Gidroizogips oralig‘idagi masofa bir-biriga qancha yaqin bo‘lsa, grunt suvlari oqimining qiyaligi ham shuncha katta bo‘ladi va aksincha.
Grunt suvlari oqimining qiyaligi suv oqimining gidravlik gradiyenti yoki bosim gradiyenti deb ham yuritiladi.
Grunt suvlari oqimining harakat yo‘nalishini aniqlash uchun katta mutlaq balandlikka ega bo‘lgan gidroizogips chizig‘idan, kichik mutlaq balandlikka ega bo‘lgan gidroizogips chizig‘iga qarab perpendikular o‘tkaziladi. O‘tkazilgan perpendikular chizig‘i grunt suvining harakat yo‘nalishini ko‘rsatadi. Tabiatda grunt suvi harakat qiluvchi suvli qatlam- ning ostidagi suv o‘tkazmaydigan qatlamni yer osti relyef tuzilishiga, uni qiyaligiga qarab gidroizogips chiziqlari bir-birlariga nisbatan goh yaqin, goh uzoq joylashishi, buni natijasida grunt suvining harakat yo‘na- lishi oqim qiyaligi ham o‘zgaruvchan bo‘lishi mumkin. Shuning uchun perpendikular chiziq gidroizogipsni bir necha joyidan o‘tkazilgani ma’qul.
Grunt suvlari oqimining harakat yo‘nalishini aniqlashning uchbur- chak usuli ham mavjud. Bu- ning uchun o‘ z j oylashishi bo‘yicha uchburchak shaklini hosil qiluvchi uchta burg‘i qudug‘i bo‘yicha grunt suv- lari sathlarini mutlaq baland- ligi to‘g‘risidagi ma’lumot bo‘lishi darkor. Masalan, bi­rinchi A nuqtaga joylashgan quduqdagi suv sathi mutlaq balandligi 26 m, B nuqtada joylashganining mutlaq ba- landligi 30 m, hamda V nuq- tadagisiniki — 24 m (13.5- rasm). Eng avvalo, AB va BG nuqtaga joylashgan burg‘i qu- duqlari oralig‘ini (uchburchak tomonlarini) teng bo‘laklarga bo‘linib chiqiladi. So‘ngra uchbur- chak tomonlaridagi har bir nuqtaga to‘g‘ri keluvchi suv sath balandlik- lari aniqlanib, bir xil balanlikdagi nuqtalar birlashtiriladi. Ana shu nuqtalarni (29, 28, 27, 26, 25) birlashtirish natijasida hosil qilingan chiziq gidroizogips chizig‘i bo‘ladi. So‘ngra gidroizogips chizig‘ining baland nuqtasidan past nuqtasiga qarab perpendikular chizig‘i o‘tkazi- ladi. Hosil qilingan BD chizig‘i grunt suvining shu maydondagi oqim harakat yo‘nalishini ko‘rsatadi.