Гидрогеология ва инженерлик геологияси

Планетамизни ички ва ташқи (геосфералар) қатламлардан тузилган деб ҳисоблашади.
Ички катламларга (геосфераларга) ернинг ядроси, мантияси ва литосфера (ернинг тош қобиғи) киради. Ернинг юзасида ташқи геосфералар жойлашган. Булар: гидросфера (сув қобиғи), биосфера (тирик организм яшаш шароити мавжуд бўлган муҳит) ва атмосфера - (газли қобиқ).
Ернинг ядроси 2900 км дан бошланади. Мантия эса 2900 км чуқурликларда жойлашган бўлиб, пастки ва юқориги мантиялардан иборат. Мантиянинг юқори қисми активрок, яъни эриган массалардан иборат. Бу ерларда сейсмик ва вулқоник ҳодисалар, тоғ ҳосил бўлиш жараёнлари ҳосил бўлади. Пастки мантияда ультра-асосий жинслар тарқалган, шунинг учун ҳам бу катлам перидодит ёки тош қобиқ дейилади.
Литосфера (ер қобиғи) – ернинг тош қобиғи. Бу қобиқнинг қалинлиги тоғли районларда 60-70 км, текисликларда 30-35 км ва океан тагларида 5-9 км. Литосфера ўз навбатида 3 қатламдан иборат:
1- қатлам чўкинди тоғ жинслари қатлами; 2- қатлам гранит қатлами; 3- қатлам базальт қатлами.
Ернинг ташқи томонини ўраб турган биринчи қобиқ атмосфера – ҳаво қобиғидир, унинг қалинлиги 500 кмдан 2000 км га етади, ўртача қалинлиги 1300 км.
Тропосфера –атмосферанинг ерга энг яқин бўлган қатламли бўлиб, унинг қалинлиги 7-10 км гача ўзгаради.
Стратосфера – ўртача қалинлиги 40 км гача бўлган қатламдан иборат. Унинг температураси 45-80⁰С гача ўзгаради. Стратосферадан кейин тезосфера қатлами келади. Унинг қалинлиги ер юзасидан 80 кмгача бўлиб температура -90⁰С гача пасаяди.
Ионосфера – бу қатлам 80 км дан 1000 км гача бўлган оралиқда жойлашган. Бу қатламда ҳавони ташкил этувчи газ зарралари 1500-2000 км гача боради ва шу сатҳда атмосферанинг юқори чегараси жойлашган.
Ер иккита иссиқлик манбаига: 1) Қуёш нуридан ва 2) Радиоактив элементларнинг планетамиз ичида парчаланишидан ҳосил бўладиган иссиқлик манбаларига эга.
Ер 99,5% иссиқликни қуёшдан олади. Ер қобиғининг юқори қисмида учта температура зоналари мавжуд:
1- пастга томон ўзгарувчи температура:
2- доимий температура:
3- кўтарилиб борувчи температура зоналари.