Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

yer osti yoriq suvlari  deb ataladi.  Yer
osti yoriq suvlari  tog‘ jinslaridagi mavjud yoriqlarning  xillariga qarab
litologik yoriq suvlarga, qatlamlararo yoriq suvlarga va nihoyat tekto-
nik yoriq suvlariga bo‘linadi.
Litologik yoriq  suvlar qoya  tog‘ jinslarining  nurash jarayoni  ta’sir
etgan  zonasida  uchrab,  oqish  chuqurligi  100—200  m  ga  boradi  va
qatlamlar orasidagi tog‘ jinslari nurash jarayoniga uchraganlik daraja-
siga, yotish holatiga qarab ma’lum yo‘nalishda bo‘ladi (16.2-rasm).
Qatlamlararo yoriq suvlar, o‘zidan deyarli suv o‘tkazmaydigan (gil
jinslari, argillit va b.) jinslar oralig‘ida uchrovchi ohaktoshlar, qumtosh-
larning yoriqlarida vujudga keladi.
Tektonik yoriq suvlar qoya tog‘ jinslari qatlamlarini qirqib o‘tuvchi
yoinki ulardagi mavjud tektonik yoriqlarda vujudga keladi va harakat
qiladi. Bu suvlarning uchrash chuqurligi tektonik yoriqlar chuqurligiga
bog‘liq bo‘lib, litologik va qatlamlararo yoriq suvlardan ancha chuqur-
likda, bazan bir necha yuz, bir necha minglab metrda uchrashi mumkin.
16.2-rasm.  Qatlamlararo  yoriq  suvlarning  vujudga  kelish  va  harakat  qilish  sxemasi.
1 —  suv o‘tkazmaydigan  qatlamlar; 2 —  nurash jarayoniga  uchragan qoya ohaktoshlar,
yoriq suvlar vujudga kelish zonasi; 3 — qatlamlararo yoriq suv sathi; 4 — Qatlamlararo
yoriq  suvining  harakat  yo‘nalishi;  5  —  qoya  ohaktosh  qatlamining  nurash  jarayoniga
nisbatan  uchramagan  qismi.

---

2 2 9
Qatlamlararo  va  tektonik  yoriq  suvlar  o‘zlarining  paydo  bo‘lish,
tarqalish va yotish holatlariga qarab, bosimli va yuqori haroratga (50—
100°C) ega ham bo‘lishi mumkin. Bu suvlar mamlakatimizning va Yer
sharining hamma tog‘li hududlarida uchraydi.
Yoriq suvlar tarkibi jihatidan kam minerallashgan (litriga 0,5 gramm-
dan kam)  bo‘lib, yer  usti suv oqimining  vujudga kelishida  juda katta
ahamiyatga ega.