Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

 — kapillar ko‘-
tarilish  kuchi;  N
k
  —  kapillar  ko‘tarilish  ba-
landligi.

---

2 0 5
Kapillar suvlari gilli, jumladan, lyoss va lyossimon jinslar tarqalgan
hududlardagi mavjud «aeratsiya zonasini» (12.6-rasm), ya’ni grunt suvlari
sathi bilan yer yuzasi orasidagi jins qatlamlarining namligi oshishiga,
ularning mustahkamlik va deformatsiyalanish xususiyatlari o‘zgarishiga
katta ta’sir ko‘rsatadi. Shuningdek, grunt suvlari kapillar suv holatida
yer  yuzasiga  yaqinlashishi  va  bug‘lanish  jarayonining  vujudga  kelishi
oqibatida  aeratsiya  zonasidagi  jins  tarkibidagi  suvda  yaxshi  eruvchan
tuzlarni  yer  yuzasiga  olib  chiqib  yotqizilishiga  va  sho‘rlanishiga  ham
sababchi bo‘ladi.
Immobilizovan  holatdagi  suv  gil  jinslardagi  mavjud  bir-birlariga
nisbatan mustaqil bo‘lgan g‘ovaklardagi suv bo‘lib, biron-bir mexanik
kuch  ta’sir  etmaguncha  o‘z  holatini  o‘zgartirmaydi.  Mexanik  kuch
ta’sirida esa zarralarning harakati natijasida uning strukturasiga putur
yetadi, jins karkasi buziladi.
12.3-jadval