|
Uzoq ta’sir qiluvchi
Lente
60-90
5-7
24
Ultralente
240-360
16-20
28
Ultratard
240-360
10-24
28
Bunday holatlardaeksikozbelgilari, ya’niteri qurishi, mushaklar
atrofiyasi, diabetik rubeoz, o ‘tkir yurak yetishmovchiligi boMishi
mumkin. K o‘pincha patologik nafaslar, yurak ritm buzilishlari va
boshqalar yuzaga kelishi mumkin.
Oddiy davolash usullariga: tezda kerakli doza insulin,
regidratatsiya, suv-elektrolit balansini normallashtirish, arterial
qon bosimini normallashtirish va bem or statsionarga yotqizilishi
lozim. O iim n in g asosiy sabablaridan biri: bosh miya shishi
yoki o ‘tkir yurak yetishmovchiligi bo‘lishi mumkin. Asosan
gipoglikemiyadan qo‘rqish zarur.
Gipoterioz
Gipoterioz - qalqonsimon bezning patologik holati bo‘lib,
uning faolligi pasayishi bilan boradi va qonga ishlab chiqariladigan
gorm on ancha pasayib ketadi. Lekin yaxshi tomoni shundaki,
oxirgi yillarda ushbu kasallik ancha kamayib bormoqda. Umuman
tibbiy qarashlarga ko‘ra 50 yoshdan keyin u ishlab chiqaradigan
gormonJar kamaya boradi. Ko‘pincha mayda kistalar bilan
qalqonsimon bez qoplanishi mumkin: follikulalar soni kamayadi,
kolloid substansiya dag‘allashadi va qon aylanishi qiyinlashadi.
Ushbu kasallik asosan 90-100% ayollarda uchrab, uning asosiy
sabablari quyidagilardir:
•
Suruiikali shamollashlar (surunkali autoim m un lirioidit),
amiloidoz, tuberkulyoz, sifilis.
114
• Subtotal, total stmektomiya.
• Endemik buqoq (yod yetishmasligi)
•
Bo‘yin sohasiga nurlar ta ’siri, radioaktiv yod bilan
davolashdan keyin.
Yuqorida ko‘rsatilgan holatlarda, sekin-sekin yillar davomida
organizmda yod yetishmovchiligi zo‘rayib, sezilmaydigan tarzda
“miksedema” (shilliq shish kasalligi) kelib chiqadi. Bu holat
funksional faollikning buzilishi bilan boradi: oliy nerv tizimida,
yurak-qon tomir tizimida va oshqozon-ichak tizimida o ‘zgarishlar
boladi.
Buning natijasida qo'shim cha to ‘qimada mukopolisaxaridlar
yig‘ilib qoladi. Qattiq shishlar paydo bo4ib, barcha modda
almashinuv jarayonlari buziladi, oqsillar sintezi kamayadi, qonda
xolesterin miqdori oshadi, V-lipoproteidlar, Na tuzlari va suv
yigMla boshlaydi.
Kasallarning asosiy shikoyatlari sekin-asta rivojlana boshlaydi:
bo‘shashish, uyqu bosish (mudrash), xayol parishonligi, xotira
pasayishi. har narsaga loqaydlik, sekinlik, eshitish pasayishi,
kamharakatlilik va sekin-asta semirish. Ularning yuzlari rangpar,
shishinqiragan, qovoqlari osilgan, terisi dag‘al, quruq, tirnoqlari
sinishga moyil, soch to kkilishi, gapirish sekinligi, shishlar oyoq va
qo'llarga ham tarqalishi mumkin. Og‘ir holatlarda gidrotoraks,
assit (qorinda suv yig‘ilishi), ba'zan to 4sh ortida og‘riq, yurak tez
voki sekin urishi kuzatiladi. Arterial qon bosimi pasayishga moyil.
Yurak chcgarasi chapga siljigan, yurak tonlari past eshitiladi.
EKG
tekshiruvida:
voltajni
pastligi,
sinusli
bradikardiya,
yurak
o ‘tkazuvchanligi
pasayishi
va
sekin-asta
surunkali
yurak yetishmovchiligi rivojlanadi. Qon tahlilida: kamqonlik,
gipoglikemiya, gipernatriemiya, gipokaliemiya, disproteinemiya
kuzatiladi.
Qalqonsimon bez ko'pincha hajmi kattalashmasligi mumkin,
lekin qonda tiroksin, triyodtironin, tireotrop gormonlari ko‘payishi
kuzatiladi. Katta yoshdagilarni davolashda ushbu preparatlar
kichik dozalardan boshlanishi kerak (10-15 mg). 2—3 haftadan
keyin doza sutkalikka yaqinlashtiriladi. Qonda T4 va TTG
115
ko‘rsatkichlari normaga kelishi kerak. Albatta har 3 oyda EKG
tekshiruvlari ham o ‘tkazib turiladi. Ushbu keksalar endokrinolog
nazoratida davolanadilar. Ko‘pincha gipoterioid koma holatlari
bo‘lishi m um kin (ko‘pincha 70 yoshdan keyin). Intensiv davolash
yaxshi natija beradi.
Keyingi endokrin kasalliklardan biri tireotoksikoz. Ushbu
kasallik qarilik davrida ko‘p uchramaydi (16-25% ). Shuning
uchun bunga ko‘p to ‘xtalmaymiz. Yana keksalar orasida
semizlik, klimakterik va qarilik osteoporozi uchraydi. Bu haqda
aw algi bobda ilmiy om mabop mavzu bilan amaliy shifokorlar
uchun tushuntirdik. Osteoporoz ko‘pincha travmatologlar bilan
birgalikda olib boriladi va ehtiyotkorlik bilan og‘riqni bosuvchi
ham da suyaklarga m ador beruvchi dori-darm onlar ishlatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
