|
Qishloq xo‘jaligi sektorida soliq solish xususiyatlari.
Qishloq xo‘jaliklarida soliq solish barcha mamlakatlarda o4ziga xos xususiyatlarga egadir. Bu xususiyatlami tushunib olish uchun ishlab chiqarishning tashkil etilishini, iqtisodiyotning ahvolini, davlat bilan xalq xo‘jaligining bu tarmoqning o'rtasidagi o‘zaro munosabatlarini bilish zarur.
Germaniya Federativ Respublikasida butun maydonlaming taxminan yarmi - bu deyarli 36 mln. ga - qishloq xo‘jaligi ekinlari ekiladigan yerlardir. Shuning uchun ham Germaniya faqat sanoati yuqori rivojlangan davlat bo‘lib qolmasdan, shu bilan birga u yuqori samarali qishloq xo4jaligiga ham egadir, u keng assortimentdagi yuqori sifatli oziq-ovqatlar etkazib beradi. Ikkinchi jahon urushidan keyin Germaniya qishloq xo‘jaligi tarkibi tubdan o‘zgardi.
1950 yildan boshlab Germaniyaning G’arbidagi qishloq xo‘jaligi korxonalari soni 1,2 mln.ga qisqardi. Iqtisodiyotning boshqa tarmoqlarida daromad olishdagi istiqbollar yaxshi bo'lganligi sababli, fermerlaming ko‘pchiligi sanoat korxonalariga va xizmat ko'rsatish korxonalariga ketib qoldi. Bundan tashqari mexanizatsiyaning yuksakligi tufayli qishloq xo'jaligida ishchi kuchining kattagina qismi bo'shab qoldi. 1950 yilda qariyb 1,6 mln. fermer xo'jaligi mavjud bo'lib, unda deyarli 3,9 mln. kishi oilasi bilan bir yil davomida to'liq ish kuni mehnat qildi. 2018 yilda faqat 523 ming ana shunday xo4jaliklar bo4lib, ularda 275 mingga yaqin kishi band bo4ldi. Xo4jaliklar soni va ishchi kuchining qisqarishi mehnat unumdorligini oshishi bilan bog'liq bo'ldi. Agar 1950 yilda qishloq xo'jaligidagi bitta xodim faqat 10 kishini boqqan bo'lsa, 2019 yilda 91 kishini boqa olar edi.
GFR qishloq xo‘jaligida iqtisodiyotning barcha sohalari uchun umumiy boMgan shaxsiy daromadlar va foydadan soliq undirish tizimi amal qiladi. Biroq soliq tushumlarining asosiy miqdori uchta soliq turiga: daromad, yer va hunarmandchilik soliqlariga to‘g‘ri keladi. GFR qishloq ho‘jaligiga soliq solish xususiyati shundan iboratki, ayni shu sohada turli soliq imtiyozlari, soliqni hisoblashning sodda va o‘rtacha usullari, shu jumladan ulami soliq toMashdan toMiq ozod qilish keng tadbiq etiladi. Qishloq xo‘jaligida tadbiq etiladigan asosiy soliq imtiyozlariga quyidagilar kiradi:
— mayda xo‘jaliklar uchun foydani sodda usulda aniqlash;
— investitsiya ustamalari;
— qo‘shilgan qiymat soligM 7 foizli imtiyozli stavka bo‘yicha (asosiy stavkada - 14%) sodda usulda hisoblash;
— ayrim qishloq xo‘jalik kooperativlari va uyushmalarini soliqiardan (korporatsiya soligM, hunarmandchilik soligM va mol - mulk soligMdan) ozod qilish;
— dastlabki 10 yilda foyda, mol mulk uchun soliq solinmaydigan eng kam miqdorni joriy qilish va fermerlarga xizmat qiladigan qishloq xo‘jalik kooperativlarini hunarmandchilik soligMdan ozod qilish.
Bundan tashqari, qishloq ho‘jaligida daromad soligM olishda ко zda tutilgan barcha soliq imtiyozlar va GFRning butun iqtisodiyoti uchun taaluqli boMgan boshqa imtiyozlar (mintaqaviy rivojlanish uchun subsidiyalar, atrof- muhitni muhofaza qilish va hokazo) amal qilmoqda. Qishloq ho'jalik fermerlari va korxonalarining alohida mavqeda turishi GFR ichida, shuningdek EIH doirasida asosan oziq — ovqat mollari bozoridagi yuqori raqobat bilan, rivojlanayotgan mamlakatlardan arzon qishloq ho‘jalik mahsulotini maMum darajada eksport qilish bilan, buning oqibati sifatida ayrim fermer xo‘jaligining nisbatan beqarorligi bilan izohlanadi.
GFR da yerning foydaliligiga yagona baho berish bilan bir qatorda xo‘jalik mol-mulkiga yagona baho berish ham amalga oshiriladi. Olz harajatlari va daromadlarini hisobga olib bormaydigan ho'jaliklar uchun paushal usul bilan hisoblab chiqilgan daromad butun mol-mulkka baho berish uchun ham asos bo’ladi.
Qishloq xo'jalik maydonlarining o‘rtacha foydalilik darajasi 5,5% darajasida belgilangan boMib, GFRda 1 ga yerning hisob qiymati 1000 markadan 2000 marka o‘rtasini tashkil etadi, o‘rtacha hajmda - 1800 marka va eng yuqori narxda 3726 marka turadi. Biroq yerning bozor bahosi hisob-kitob ko'rsatkichlaridan birmuncha yuqoridir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
