Germaniy. Qalay. Qo’rg’oshin Germaniy. Z=32

Surik Pb₃O₄ ortoplyumbat kislota H₄PbO₄ ning qo’rg’oshinli tuzidir. Pb₂[PbO₄]. U qovoq rang kukun.

Surik Pb₃O₄ – kuchli oksidlovchi, masalan, kaliy yodidni kislotali muhitda yodga qadar oksidlaydi:

2KI +Pb₃O₄ + 8CH₃COON → 2CH₃COOK + I₂ + 3Pb(CH₃COO)₂ +4H₂O

Surik 500⁰ C ga qadar qizdirilganda termik dissotsilanish ro’y beradi:

2Pb₃O₄ → 6 PbO + O₂

Surik HNO₃ qo’shib qizdirilganda parchalanadi, bunda NO₂ ajralib chiqadi

Qo’rg’oshin akkumulyator. Elektr berilganda elektr energiyani kimyoviy energiyaga o’tkazib, elektr olganda aksincha kimyoviy energiyani elektr energiyaga aylantiradigan asbob – akkumulyator deb ataladi. Qo’rg’oshinli akkumulyator – sirtida kataklari bor ikkita qo’rg’oshin plastinkadan iborat, uning bu kataklari suvda qorilgan PbO bo’tqasi bilan to’ldiriladi. Ikkala platinka ham shisha idishdagi suyultirilgan sulfat kislota (zichligi 1,2 g/ml) eritmasiga tushiriladi. Bu vaqtda

PbO + H₂SO₄ → PbSO₄ + H₂O

Reaksiyasi sodir bo’ladi-da, plastinkalar sirtida doimiy tok o’tkazilsa, manfiy elekrodda g’ovak qo’rg’oshin cho’kadi:

katodda: PbSO₄ + 2e^- → Pb + SO₄^2-

Musbat elektrodda qo’rg’oshin (IV)- oksid hosil bo’ladi:

anodda: PbSO₄ – 2e + 2H₂O → PbO₂ + 4H⁺ + SO₄^2-

Bu tenglamalarni bir biriga qo’shib, akkumulyatorning zaryadlanishida bo’ladigan reaksiyalarning umumiy tenglamasini hosil qiladi:

_zaryadlanish

2PbSO₄ + 2H₂O ↔ Pb + PbO₂ + 4H⁺ + 2SO₄^2-

_{zaryadsizlanish}

Akkumulyator etarli darajada elektrlanib bo’lganda uning manfiy plastinkasi g’ovak qo’rg’oshin qavati bilan, musbat plastinkasi esa PbO₂ qavati bilan qoplanadi. Bu jarayon natijasida sulfat kislota eritmasining konsentratsiyasi ortadi. Akkumulyator zanjirga ulansa, uning o’zi tok manbai bo’lib qoladi, endi akkumulyatorda elektrsizlanish jarayoni ketadi, bu jarayonning yo’nalishi elektrlanish jarayonining yo’nalishiga qarama-qarshi bo’ladi. Endi katodda ham, anodda ham qo’rg’oshin ikki valentli holatga o’tadi.

Katodda: Pb + SO₄^2- - 2e = PbSO₄ reaksiyasi

Anodda esa PbO₄ + 4H⁺ + SO₄^2- + 2e = PbSO₄ + 2H₂O ketadi.

Bu jarayon vaqtida sulfat kislota eritmasining konsentratsiyasi pasayadi.