Geosiyosat asoslari

Skeptitsizm funksiyasi. Unutmaslik kerakki, geosiyosat fanining asosiy tadqiqot ob‘yektini, kategoriyalarini, funksiyalarini, qonuniyatlarini, siyosiy jarayonlarga ta‘sir qilish mexanizmlarini ilk ko‗tarib chiqqan tadqiqotchilar G‗arbning yirik yetakchi mutamlakachi davlatlarining nazariyotchi mutaxassislari edi. Albatta ular xalqaro maydonda o‗z davlatlarining manfaatlarini himoya qilishga, yanada ta‘sir doiralarini mustahkamlashga harakat qilishgan. Boshqacha ya‘ni yanada aniqroq qilib ayttadigan bo‗lsak ular o‗z tadqiqotlarida ustuvor yo‗nalish sifatida o‗z diqqat - e‘tiborlarini nimalarga qaratishgan: xalqaro maydonda o‗z hukmronligini o‗rnatish; rivojlanayotgan o‗lkalarni asoratga solish; ularni asoratda ushlab turish; o‗z manfatlariga xizmat qiladigan turli ziddiyatlarni keltirib chiqarish usullarini, mexanizmlarini tahlil etishgan. Agar biz geosiyosatchilarni barrikadaning o‗ng tomonida turgan deb faraz qilsak, barrikadaning chap tomonida turib manzarani tahlil qilgan geosiyosatchilar yo‗q. To‗g‗ri mustamlakachilik tizimi tugadi. Lekin xalqaro maydonda o‗z hukmronligini yangicha ko‗rinishda o‗rnatish, uni o‗z manfaatlariga mos ravishda tashkil etish, o‗z manfaatlarini ko‗proq amalga oshirish hissi yirik davlatlarning hukmron toifalari fikri xayolini tark etgani yo‗q. Qolaversa mustamlakachilikka intilish yangicha ko‗rinishlarda davom etmoqda: xalqaro tashkilotlar; xalqaro huquqiy normalar; JST; siyosiy – ijtimoiy bitimlar, iqtisodiy -

savdo bitimlari, umumiy mudofaa va boshqacha ko‘rinishlarda. Turli mazmundagi siyosiy, iqtisodiy, harbiy, madaniy birlashmalarga ko‘r - ko‘rona ergashmaslik, kerak bo‘lsa turli mazmundagi iqtisodiy, texnologik ko‘mak, ilmiy - texnik hamkorlikka asoslangan dasturlarda ongli ishtirok etishni zamon talab qilmoqda. Ushbu jarayonlarni chuqur ilmiy tahlil qilish, unga qanday munosabatda bo‘1ish zarur, zaruriyab bo‘lsa bu jarayonlarga shubha bilan qarash, ehtiyotkorlik singari ko‘nikmalarni skeptitsizm funksiyasi o‘zida ifoda. Ushbu sabab qator yirik davlatlarning yirik geosisyoatchilari o‘z tadqiqotlarida geosiyosat fanida bunday funksiyaga ehtiyoj sezishmagan.

4.